35
Massa birligi – Kilogramm
Platina–Iridiy qotishmasidan tayyor-
langan tarixiy artefakt – Xalqaro Kilogramm
etaloni, 1889-yildagi 1-O‘TXK (CR, 34-38) orqali bunday e’lon
qilingan:
Ushbu namuna etalon, bundan buyon massa birligining asosi bo‘ladi.
3-O‘TXK (1901-yil, CR, 70) deklaratsiya orqali «vazn» so‘zining
ikki ma’noli talqin qilinishiga chek qo‘yish maqsadida quyidagi tasdiqni
qabul qildi:
Bundan kelib chiqadiki, xalqaro kilogramm etalonining massasi
doimo aniq 1 kilogrammga teng: m(
K)=1 kg. Lekin, doimiy muqarrar
bo‘lgan hodisa – yuza qismida chang to‘planishi natijasida, Xalqaro
kilogramm etaloni oldini olib bo‘lmaydigan sirt ifloslanishi tufayli yiliga
1 μg vazn ortishiga uchramoqda. Shu sababli O‘TXI, xalqaro etalon
massasining keyingi tadqiqotlar uchun qiymatini, tasdiqlangan usulda
(PV, 1989,
57, 104-105 va PV, 1990,
58, 95-97) yuvib tozalangandan
so‘ng, Platina-Iridiy qotishmasi etalon namunasining aniqlangan yangi
qiymati bilan Milliy standartlarni muvofiqlashtirishni (kalibrovka
qilishni) amalga oshiradi. (
Metrologia, 1994,
