3.7. O‘zbekiston Respublikasida “O‘zstandart” agentligining
tuzilmasi va faoliyati haqida.
Vazirlar Mahkamasining “O‘zbekiston Respublikasida standartlash-
tirish bo‘yicha ishlarni tashkil qilish” to‘g‘risidagi 1992-yil 2-martdagi
93-sonli
qaroriga
muvofiq
O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar
Mahkamasi huzuridagi Standartlashtirish, metrologiya va sertifikat-
lashtirish O‘zbekiston davlat markazi, keyinchalik (“O‘zstandart”
agentligi) - standartlashtirish bo‘yicha Milliy idora hisoblanadi.
Uning vakolatiga quyidagilar kiradi:
- metrologiyaga oid faoliyatni mintaqalararo va tarmoqlararo
muvofiqlashtirish;
- fizikaviy kattaliklar birligi etalonlarini yaratish, tasdiqlash, saqlash
va qo‘llash qoidalarini belgilash;
- o‘lchash vositalari, usullari va natijalariga qo‘yiladigan umumiy
metrologik talablarni aniqlash;
- davlat metrologik tekshiruvini va nazoratini amalga oshirish;
- metrologiya masalalari bo‘yicha me’yoriy hujjatlarni, shu
jumladan, davlatning boshqa boshqaruv idoralari bilan hamkorlikda
O‘zbekiston Respublikasining butun hududida majburiy kuchga ega
bo‘lgan me’yoriy hujjatlarni qabul qilish;
- metrologiya sohasida ilmiy va muhandis-texnik kadrlarni
tayyorlash;
- O‘zbekiston Respublikasining metrologiya sohasidagi xalqaro
shartnomalariga rioya etilishini ustidan nazoratni amalga oshirish;
- metrologiya masalalari bo‘yicha xalqaro tashkilotlar faoliyatida
qatnashish kiradi.
“O‘zstandart”tarkibida bir necha bo‘limlar, sektor, laboratoriya,
guruhlar, har bir viloyat boshqarma va markazlari, ilmiy-tadqiqot
instituti, Milliy Etalonlar Markazi mujassamlashgan.
“O‘zstandart” agentligiga qarashli turli soha va tarmoqlarni o‘z
ichiga olgan, bir xil nomdagi bo‘limlar ham bor. Bularga standartlar va
mahsulotni sertifikatlashtirish bo‘yicha davlat nazorati va o‘lchash
vositalarini davlat qiyoslovidan o‘tkazish va attestatlash sohaviy
bo‘limlari kiradi.
97
Standartlar va mahsulotni sertifikatlashtirish bo‘yicha davlat
nazorati sohaviy bo‘limlar: og‘ir sanoat, mashinasozlik, yengil sanoat,
mahalliy sanoat hamda agrosanoat kompleksi doirasida o‘z faoliyatini
amalga oshiradi.
“O‘zstandart” agentligining ilmiy-uslubiy markazi etib, O‘zbekiston
Respublikasida standartlashtirish, metrologiya, sertifikatlashtirish va
mahsulot sifatini boshqarish sohalaridagi tadqiqot va mutaxassislar
malakasini
oshirish
va
qayta
tayyorlash
instituti
-
hozirda
standartlashtirish, metrologiya va sertifikatlashtirish ilmiy-tadqiqot
instituti tayinlangan.
Sertifikatlashtirish milliy idorasi quyidagi asosiy yo‘nalishlar
bo‘yicha o‘z faoliyatini amalga oshirmoqda:
- Respublikada sertifikatlashtirishni qo‘llash va takomillash-
tirishning umumiy siyosatini ishlab chiqish, qonun chiqaruvchi va ijro
etuvchi tegishli davlat idoralari bilan aloqalarni o‘rnatish;
- sertifikatlashtirish masalalari bo‘yicha boshqa mamlakat va xalqaro
tashkilotlarning vakillari bilan, o‘zaro kelishilgan asosda aloqalarni
o‘rnatish, kerak bo‘lsa, bu tashkilotlar faoliyatida O‘zbekiston
Respublikasining qatnashishini ta’minlash;
- sertifikatlashtirishda yagona qoida va ish tartiblarini belgilash,
bularga rioya qilishning nazorati, sertifikatlashtirish natijalari bo‘yicha
hujjatlarni axborotli ma’lumot bilan ta’minlash.
Vazirlar Mahkamasining 2002-yil № qarorini bajarish yo‘lida
“O‘zstandart” o‘zining viloyat boshqarmalarini (SMS’HM) tuzib,
ularning ishlariga har taraflama ko‘mak ko‘rsatmoqda. Respublikadagi
sinov laboratoriyalarini akkreditlash ishlari jadal qadamlar bilan amalga
oshirilmoqda.
Farg‘ona,
Qo‘qon,
Qarshi,
Buxoro,
Samarqand
shaharlaridagi sinov laboratoriyalari akkreditlanib, hozirda ular turli
sinov amallarini o‘tkazmoqdalar. Faqatgina Farg‘onadagi sinov
laboratoriyasida o‘tkazilgan sinovlar natijasiga ko‘ra “Azot” ishlab
chiqarish birlashmasi, Quvasoy chinni zavodi, Rishton kulolchilik
mahsulotlari zavodi, “Quvamebel” ishlab chiqarish birlashmasi
mahsulotlari muvofiqlik sertifikatini olishga sazovor bo‘ldilar.
“O‘zstandart” agentligi tarkibidagi oziq-ovqat va qishloq xo‘jalik
mahsulotlarini
tekshiruvchi
sinov
laboratoriyasi
akkreditlangan
laboratoriyalardan hisoblanib, shu kungacha o‘nlab, muayyan turdagi
mahsulotlarga muvofiqlik sertifikati berildi.
98
O‘zbekiston standartlashtirish va sertifikatlashtirish agentligi
(«O‘zstandart» agentligi) markaziy apparatining tuzilmasi O‘zbekiston
standarlashtirish,
metrologiya
va
sertifikatlashtirish
agentligi
(“O‘zstandart”agentligi) ning tashkiliy tuzilmasi Respublika hududiga
keltiriladigan yoki undan chetga chiqariladigan mollar (mahsulotlar) ning
havfsizligini tasdiqlash bilan bog‘liq bo‘lgan amallar tegishli davlat
idoralari bilan kelishilgan holda O‘zstandart tomonidan tayyorlangan
alohida hujjat bo‘yicha bajariladi.
Xalqaro hamkorlikni rivojlantirish maqsadida Turkiya va Xitoy
davlatlari bilan standartlashtirish, sertifikatlashtirish va metrologiya
sohalarida hamkorlik qilish niyatida bitim tuzildi. Bu yo‘ldagi ishlar o‘z
mevasini bermoqda. Turkiya mutaxassislari Toshkentda bo‘lib,
“O‘zstandart” tomonidan uyushtirilgan Respublika seminarlarida
sertifikatlashtirish sohasida ma’ruzalar bilan qatnashmoqdalar.
O‘zbekiston Respublikasi Mustaqil Davlatlar Hamdo‘stligi qatoriga
kiruvchi mamlakatlar bilan standartlashtirish, sertifikatlashtirish va
metrologiya sohalarida yaqin hamkorlik qilmoqda.
Standartlashtirish, metrologiya va sertifikatlashtirish sohalarida
ilmiy tadqiqot ishlari ham o‘z yo‘nalishiga egadir.
O‘z SMSITI standartlashtirish, metrologiya va sertifikatlashtirish
sohalarida asosiy ilmiy-uslubiy baza hisoblanadi. Ushbu institut yuqorida
qayd etilgan sohalar bo‘yicha fundamental tadqiqotlar olib borishi bilan
bir qatorda respublikaning ushbu sohalar bo‘yicha malaka oshirish va
qayta tayyorlash instituti hamdir.
Shu sohalardagi belgilangan maqsadlarni amalga oshirish uchun u:
- standartlashtirish, metrologiya, sertifikatlashtirish va mahsulot
sifati sohalarida hozirgi xalqaro talablarga javob beradigan milliy ilmiy
baza yaratadi;
- standartlashtirish, metrologiya, sertifikatlashtirish va mahsulot
sifati milliy tizimlarini yaratishda ularning ilmiy va uslubiy asoslarini
ishlab chiqadi;
- mahsulotning raqobatdoshlik qobiliyatini ta’minlaydigan, atrof-
muhitni ishonchli darajada himoya qilishga, inson sog‘lig‘ini saqlashga,
mehnat xavfsizligini ta’minlashga, mudofaa qobiliyatini oshirishga
qaratilgan xalqaro, me’yoriy va tashkiliy-uslubiy hujjatlar bilan
uyg‘unlashadigan, asos bo‘luvchi hujjatlar ishlab chiqadi va joriy etadi;
- standartlashtirish va metrologiya sohalaridagi mavjud yoki
uchraydigan muammolarni tadqiq qilish, davlat tilida me’yoriy hujjatlar,
ma’lumotnomalar, lug‘atlar yaratadi;
99
- yuqori malakali ilmiy kadrlar tayyorlaydi;
- standartlashtirish, metrologiya, sertifikatlashtirish va mahsulot
sifatining ilmiy masalalari bo‘yicha xalqaro milliy va mintaqaviy
tashkilotlar bilan hamkorlikni amalga oshiradi;
- standartlashtirish, metrologiya va sertifikatlashtirish sohalarida
ishlayotgan mutaxassislarning malakasini oshirishni ta’minlaydi;
- sertifikatlashtirish sohasida ishlaydigan ekspert-auditorlarni
tayyorlaydi va boshqa faoliyat bilan shug‘ullanadi.
Institut tashkil qilinganiga ko‘p vaqt o‘tmaganligiga qaramay shu
kunga qadar respublika hayotida muhim ahamiyatga ega bo‘lgan bir
qator hujjatlar yaratdi va yaratmoqda. Bu hujjatlarning ahamiyati beqiyos
bo‘lib, shu sohalardagi ishlarga qo‘yilgan birinchi poydevorlardan
hisoblanadi.
Institut har taraflama tashkiliy, uslubiy va moddiy-texnika ta’minoti
bo‘yicha mustahkamlanmoqda hamda bu sohalarda ishlaydigan tajribali,
bilimdon mutaxassislarni tayyorlab, kelajakda respublika oldida turgan
dolzarb muammolarni mustaqil yechishga o‘zining salmoqli hissasini
qo‘shadi, degan umiddamiz.
|
