|
-bob. Avtomatika relelariBog'liq darslik avtomatika asoslari3-bob. Avtomatika relelari
3.1. Relelar haqida umumiy tushunchalar
Rele deb ma‘lum bir kirish signali o`zgarganda chiqish signali sakrashsimon
o`zgaruvchi moslamaga aytiladi. Rele avtomatlashtirish tizimlarida eng ko`p
qo`llaniladigan boshqaruv elementlaridan biri hisoblanadi. Ta‘sir qiladigan fizik
kattaliklariga qarab ular elektr, mexanik, magnit, issiqlik, optik, radioaktiv, akustik
va kimeviy relelarga bo`linadi.
Ish prinsipi bo`yicha elektrik relelar o`z navbatida qiyidagi turlarga bo`linadi .
Elektromagnit
relelarida chulgamdan utayotgan tok ta‘sirida magnit maydon
hosil bo`lib yakorning va kontaktlarning holati o`zgartiriladi.
Magnitoelektr
relelarda chulgam ramka korinishida bajarilib o`zgarmas
magnit maydonida joylashtirilgan. Chulgamdan tok utayotganda ramka prujinani
kuchini yengib harakatga keladi va kontaktlarning holatini o`zgartiradi.
Elektrodinamik
rele ish prinsipi bo`yicha magnitoelektrik relega o`xshash
lekin undagi magnit maydoni maxsus uygotish chulgami bilan hosil etiladi.
Induksion
relening ish prinsipi relening chulgami hosil qiladigan
o`zgaruvchan magnit oqimi va harakatlanuvchan diskda hosil bo`ladigan tok o`zaro
ta‘siriga asoslangan.
Ferromagnit
relelar magnit kattaliklari (magnit okimi, magnitmaydoni
kuchlanganligi)
yoki
ferrodinamik
matirallarining
magnit
tavsifnomalari
o`zgarilishi ta‘sirida ishlaydi.
Elektron va ion
relelari bevosita kuchlanish yoki tok kuchi natijasida hosil
bo`ladigan sakrashsimon o`zgarishlar ta‘sirida ishlaydi.
Elektroissiklik
relelari harorat o`zgarishi ta‘sirida ishlaydi. Ularning ish
prinsipi yuqorida ko`rib chiqilgan bimetallik va dilatomitrik datchiklarning ish
prinsipiga o`xshash bo`ladi.
|
| |
