O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi alisher navoiy nomidagi toshkent davlat o‘zbek tili va adabiyoti universiteti

Immersivlik
deganda odamning virtual borliqda o‘zini faraz 
qilishini tushunish lozim.
Interfaollik
foydalanuvchi real vaqtda virtual borliqdagi 
ob’ektlar bilan o‘zaro muloqotda bo‘lib ularga ta’sir ko‘rsatishga ega 
bo‘ladi.
Virtual borliq tizimi deganda – biz imitatsion dasturiy va teхnik 
vositalarni deb qabul qilamiz. Interfaollikni ta’minlash uchun, virtual 
tizim boshqaruvchi amallarni qabul qilishi kerak. Bu amallar 
ko‘pmodallikga, ya’ni ko‘z bilan ko‘radigan, tovush orqali qabul 
qiladigan bo‘lishi kerak.
Hozirgi kunda Uzbekiston muzeylari faoliyatida ham yangi davr 
boshlandi. Mamlakatimiz hududida qadimdan shakllanib kelayotgan 
muzeylar tizimini yanada takomillashtirish, ularning xalqning 
ma’naviy-axloqiy kamolotida tutgan o‘rnini oshirish, muzey 
fondlarida 
sakllanib 
kelayotgan 
xalqimiz 
boy 
tarixini, 
mustaqilligimiz odimlarini aks ettiruvchi nodir eksponatlarini 
avaylab-asrash, o‘rganish, boyitib borish, dunyoga olib chiqish va 
targ‘ib qilish, ulardan xalqimiz onggida milliy g‘urur, iftihor, istiqlol 
va Vatanga sadoqat tuygularini kuchaytirish yo‘lida keng 
foydalanish, muzeylarni zamon talabiga mos yuqori malakali 
mutaxassislar 
bilan 
ta’minlash, 
moddiy 
texnik 
bazasini 
mustahkamlab, jahon muzeyshunosligi talablarini qo‘llashga zarur 
shart-sharoitlar 
yaratish 
maqsadida 
O‘zbekiston 
Vazirlar 
Mahkamasining 
”
Muzeylar faoliyatini tubdan qo‘llab-quvvatlash 
masalalari tugrisida”gi 5-mart 1998-yildagi 98-sonli qarori e’lon 
qilindi. Ushbu qarorda mamlakat muzeylarini ta’mirlash, zarur 
texnik vositalar va zamonaviy asbob-uskunalar bilan jihozlash 
hamda mablag‘ bilan ta’minlash vazifalari yuklatildi. 
Hozirgi kunda “Muzey” so‘zining bir qator tushunchalari 
mavjud. “Muzey” – “Museyon” so‘zi inson madaniyatiga ikki yarim 
ming yil ilgari, ya’ni antik davrda kirib keldi. Museyonlarning 
falsafada ham ahamiyati katta bo‘lgan. Eramizdan avvalgi IV-asrda 
Pifagor maktabi ham museyon deb atalgan. Bu yerda ma’budalar 
haykallari joylashgan bo‘lib, ularni ilm-fanga homiylik qilishlariga 
ishonib, katta ehtirom bildirishgan. Museyonlarda ko‘pincha shoirlar, 
faylasuflar, san’at ustalari yig‘ilishar, go‘zal ma’budalar haykallari 
esa ularga ilhom bag‘ishlar edi. 
172

Virtual muzeyning bir qator afzalliklari mavjud. Biror-bir 
muzeyni tomosha qilish uchun uydan chiqish shart emas, Parij, 
London, Sankt-Peterburg yoki Moskvaga borish ham shart emas. 
Kompyuter qarshisiga qulayroq joylashib olib Internetga kirish 
kifoya. 
Qarshingizda 
qiziqarli 
ekskursiyalarni, 
rang-barang 
eksponatlar mujassamlashgan kolleksiyalarni, foydali va qiziq 
ma’lumotlarni o‘z ichiga olgan ulkan muzeylar olami namoyon 
bo‘ladi. Qizig‘i shundaki, virtual muzey zallari bo‘ylab qilgan 
sayohatingiz sizga usha go‘zallik muhitining ishtirokchisiga aylanish 
imkonini beradi.
Muzey (lot. museum- muzalar ibodathonasi)- san’at asarlari, 
tarixiy, ilmiy, kundalik, sanoat, qishloq xo‘jalik ash’yolari, buyuk 
shaxslarning hayoti va ijodi haqida hikoya qiluvchi materiallar 
to‘plovchi, saqlovchi va omma e’tiboriga havola etuvchi maskandir. 
Uning maqsadi aniq bir sistema orqali eksponatlarni saqlash, 
o‘rganish va keng ommaga ushbu bilimlarni targ‘ib etishdan iborat. 
Muzeylar haqidagi ma’lumotlarning ilk debochasi XV-XVI asrlarga 
taalluqlidir.
Virtual muzey dastlab XX asrning 90-yillarida Parijlik talaba 
Nikol Pusho tomonidan yaratilgan. Keyinchalik, AQSH, Yaponiya, 
Fransiya va Rossiyaning bir necha muzeylarining veb-saytlari va 
virtual variantlari yaratila boshlandi. Dastlabki virtual muzeylar 
sayyohlikni rivojlatirish maqsadida ishlab chiqilgan bo‘lsa, bugungi 
kunga kelib, katta tarixiy-madaniy boyliklarni kelajak avlodga o‘z 
holicha yetkazishni ham targ‘ib qilmoqda. Virtual muzey yaratish 
bo‘yicha dunyoda birinchi o‘rinda Kanada davlati turadi. Bugungi 
kunga kelib Kanadada 2500 ta muzeylarning virtual variantlari ishlab 
chiqilgan.
O‘zbekistonda Prezident farmoniga ko‘ra respublikamizning turli 
viloyatlarida faoliyat yuritayotgan 12 ta muzeyning virtual variantlari 
yaratilishi ko‘rsatib o‘tilgan. Jumladan, bu muzeylarga Toshkentdagi 
“Temuriylar tarixi” muzeyi, Buxorodagi “Samoniylar”, Xivadagi 
“Ichon qal’a” muzeylari shu qatordan o‘rin olgan. 2017 yilning 15-
may kuni “Xalqaro muzeylar kuni” munosabati bilan “Temuriylar 
tarixi” muzeyining virtual loyihasi namoyishi va taqdimoti bo‘lib 
o‘tdi. 

Download 3,18 Mb.