197
Tut daraxti monopodial shoxlanadi, ya’ni asosiy tanasi har yilin uchidan
o’sadi. Agarda tut kattalashib ipak qurti uchun shox-shabbalari kesilmasa
shoxlarining har yili yangidan-yangi qavatlari paydo bo’ladi. Tutni novdalarining
tashqi ko’rinishidan 4 xil shaklda bo’ladi. Novdaning har bir barg qo’ltig’ida
bitta katta qo’ltiq qo’rtagi bir yoki 2ta kichkina yon kurtakcha o’rnashgan.
Agarda qo’ltiq qo’rtagi biror sabab bilan zararlansa, sovuq ursa, yon kurtakchalar
uygonib o’sa boshlaydi.
Tut bargini ipak qurtiga berish uchun har yili
novdalari kesilib turilishi
natijasida, uning tabiiy shoxlash tartibi albatta buziladi, ya’ni
tut daraxti bir
kallakli yoki ko’p kallakli bo’lib o’sadi. Tut barglarining umumiy satxi katta
daraxtlarda 60-80 m
2
ni tashkil etadi.
Tut daraxtining tanasi quyidagi asosiy vazifalarni bajaradi:
1. Yon novdalarni, barg va mevalarni hosil qilib, ularni bir tartibda saklab
turish uchun xizmat qiladi.
2. Ildiz orqali olingan mineral moddalarni bargga yetkazib berish va
barglarda ishlanib
tayyorlangan organik moddalarni ildiz va boshqa
organlarga o’tkazish vazifasini bajaradi.
3. O’z to’qimalarida ortiqcha organik moddalarni to’plab kuyish vazifasini
bajaradi.
Yuqorida aytib o’tilgan xususiyatlarni aniqlash uchun, uning anatomiyasini
( ichki tuzilishini ) bilmoq kerak.
Tut daraxti tanasining ichki tuzilishi va
vazifalarini aniqlash uchun
tutchilikda
3 xil kesish bor.
1. O’zakdan o’tkazib kesish (radialno’y srez ).
2. Ko’ndalaniga kesish ( poperichno’y srez ).
3. Orqa kesish ( tanginitalno’y srez ).
