Asosiy tushunchalar: Tut daraxtini agrobiologik ta’rifi




Download 11,98 Mb.
Pdf ko'rish
bet101/175
Sana16.11.2023
Hajmi11,98 Mb.
#99770
1   ...   97   98   99   100   101   102   103   104   ...   175
Bog'liq
Ipakchilik fanidan amaliy laboratoriya mashgulotlari

Asosiy tushunchalar: Tut daraxtini agrobiologik ta’rifi. Tut daraxti uzoq 
umr ko’radigan ko’pi yillik o’simlik. Bargli novdalari ipak qurtiga oziq sifatida 
kesilmaydigan tutlar O’rta Osiyoning ba’zi rayonlarida 300 va xatto 500 yil 
yashaydi. Ayrim sharoitida buyi 18-22 metrga yetib, shox-shabbalari 15-18 metr 
kenglikkacha yoyilgan meva beradigan juda katta tut daraxtlarini uchratish 
mumkin. 
Tutning yil sayin yangi o’sgan bargli novdalarini ipak qurti uchun kesish 
daraxtlarining uzoq umr ko’rishiga salbiy ta’sir etadi. Baland tanali tutlar o’rta 
hisobda 50-70 yoshga va buta tutlar 25-30 yoshga yetgach qariydi va hosildan 
qoladi. Chunki bu tutlar yangi novda qilish uchun oziq moddalarini ko’plab 
sarflaydi. Lekin tut boshqa mevali va yogochi uchun o’stiriladigan daraxtlardan 
kesilgan novdalarning tezda qayta hosil qilish qobiliyati mavjudligi bilan 
farqlanadi. 
Tut daraxtining xayot kechirishini shartli ravishda (M.I. Grebinskaya, 1961) 
uch davrga bo’lish mumkin: birinchi davr - urug’dan ungandan keyin mevaga 
kirgungacha - 5 yoshgacha davom etib, bu vaqtda u juda jadal o’sadi; ikkinchi 
davr - 5-50 yoshgacha bo’lib, uning birinchi yarmida meva va hosil ko’payadi, 
bargli novdalar, tana va shoxlar o’sishi tezlashadi, uchinchi davrda novda va 


192 
tananing o’sishi sustlashadi, meva va barg hosili kamayadi, shoxlari quriy 
boshlaydi. Bu davr 50 dan, 100 yoshgacha davom etadi. 
Shox 

shabbalarning 
ko’rinishi sadasimon yoki supir-gisimon, 
piramidasimon, dumaloq (sharsimon) shakllarda, bargli novdalari siyrak yoki 
qalin joylashgan, har tomonga tarvaqaylagan bo’lishi mumkin. Bundan tashqari 
pastga qarab usuvchi (Majnun tut) va egri-to’g’ri novdali (Ilon tut) tutlar 
uchraydi.Bu xildagi tutlarning barg hosili juda oz bo’lib,ipak qurtiga deyarli 
ishlatilmaydi va ular manzarali daraxt sifatida ekiladi. 
Tut daraxtining organlariga ildiz,tana,shox-shabbalar, novda, kurtak, barg, 
gul, meva va urug’ kiradi. Tut daraxti organlarinig tashqi (morfologik) va ichki 
(anatomik) tuzilishini o’rganmay turib, nihol va ko’chatlarni parvarish qilish va 
ulardan mo’l barg hosili yetishtirish mumkin emas.Tut daraxti organlarining 
tuzilishi uning bajaradigan vazifalariga bevosita bog’liq. 

Download 11,98 Mb.
1   ...   97   98   99   100   101   102   103   104   ...   175




Download 11,98 Mb.
Pdf ko'rish

Bosh sahifa
Aloqalar

    Bosh sahifa



Asosiy tushunchalar: Tut daraxtini agrobiologik ta’rifi

Download 11,98 Mb.
Pdf ko'rish