5
Iqlim sharoiti ipak qurtini boqishga moslashgan
mintaqalarda ipakchilikni
rivojlantirish, mo'l-ko'l уа sifatli рillа yetishtirish bo'yicha chora-tadbirlar ishlab
chiqilmoqda.
Dunyo bo'yicha ipakchilikning ahvoli quyidagicha (2012-yilgi ma'lumot):
рillа yetishtirish bo'yicha birinchi o'rinda Xitoy (360-400 ming tonna рillа
yetishtiradi, shundan 70-80 ming tonnasi уоуvoyi ipak qurtlaridan olinadi),
ikkinchi o'rinda Hindiston (125 ming tonna), uchinchi o'rinda O'zbekiston (2013-
yilda 25445 tonna), to'rtinchi o'rinda Janubiy Koreya (15-16 ming tonna) turadi.
Рillа sifati bo'yicha birinchi o'rinda Yaponiya, ikkinchi o'rinda Janubiy
Koreya уа uchinchi o'rinda Xitoy davlati turadi.
Xorijiy mamlakatlarda navli рillа miqdori 93-95 foizga teng bo'lsa,
respublikamizda bu ko'rsatkich 70-75 foizni tashkil etadi.
Xorijiy mamlakatlar (Xitoy, Hindiston, Yaponiya, Janubiy Коreya, Braziliya
vа b.)da 1 g qurtdan 3,5-4 kg, O'zbekistonda esa 2,5-2,6 kg рillа hosili olinadi.
Respublika bo'yicha yetishtirilgan pillalaming sifat ko'rsatkichlari tahlil qilib
ko'rilsa, uning pillachilik yaxshi rivojlangan davlatlarga qaraganda 15-16 foizga
past ekanligini ko'ramiz.
Respublikada bir quti qurtdan olinadigan рllа hosilining keyingi yillarda 50-
52 kg ga (respublikada bundan ilgari o'rtacha 65-70 kg olingan), navdorligi 75-76
foizga tushib qolishi fikrimizning dalilidir. Pillachilik
rivojlangan mamlakatlarda
bu ko'rsatkich 1,3-1,5 barobar yuqori bо'lib, navli pillalar miqdori esa 93-94 foizni
tashkil etadi. Pillaning narxi esa 3-4 barobar yuqori bo'ladi.
Respublikamizda pillachilik tamog'ini yanada rivojlantirish uchun
O'zbekiston Respublikasi Prezidenti (1998-yil 30-mart, 2003-yil 22-dekabr, 2005-
yil 15-mart, 2006-yil 15-mart, 2003-yil 22-dekabr, 2006-yil 15-noyabr, 2017 yil
24-martdagi) farmonlari va Vazirlar Mahkamasining (1998-yil 3-aprel, 2000-yil
16-mart, 2003-yil 9-sentabr, 2006-yil 15-noyabr) qarorlarida oziqa ba'zasini
mustahkamlash uchun yangi tutzorlar barpo etish, tutning yangi, sermahsul
navlarini
yaratish,
qurt
boqishning
yangi
texnologiyasini
qo'llash,
tayyorlanayotgan pilla salmog'ini ko'paytirish hamda sifatini yaxshilash, ipak
6
qurtining yangi zot va duragaylarini ishlab chiqarishga
tatbiq etish vazifalari
ko'rsatib o'tilgan.
Pillachilik tarmog'ining eng dolzarb muammosi yuqori navli raqobat bardosh
pilla hamda ipak tolasi ishlab chiqarishni yo'lga qo'yishdir. Sohadagi ushbu
muammoni bartaraf etish maqsadida Vazirlar Mahkamasining 2012-yil 3-
yanvardagi fermer xo'jaliklarida 3 gektar va undan ortiq tutzorlar tashkil etib,
ularning yonida 15 qutiga mo'ljallangan qurtxonalar qurish hamda 2012-yil 12-
nоyabrdagi «O'zpaxtasanoat» uyushmasi tizimidagi paxta punktlarida рillа
yetishtirish va aholiga xizmat ko'rsatish shaxobchalarini tashkil etish chora
tadbirlari to'g'risidagi qarorlari qabul qilindi. Ushbu qarorlarga asosan
«O'zpaxtasanoat» uyushmasi tizimidagi paxta zavodlari va ulaming 196
ta paxta
qabul qilish maskanlarida 50-70 qutidan ipak qurti boqib рllа yetishtirishni yo'lga
qo'yish va qurtxonalar yonida intensiv texnologiyali tutzorlar tashkil etish uсhun 5
gektardan yer maydoni ajratish bo'yicha tegishli idoralarga topshiriqlar berildi.
Hozirgi kиnda yuqoridagi topshiriqlar asosida 196 ta paxta qabul qilish maskanlari
ichida yoki yonida 72 х 12 sxemada 70 quti ipak qurti boqishga mo'ljallangan
qurtxonalar qurilib, tutzorlar tashkil etish uсhun Xitoydan tut ko'chatlari keltirib
ekildi.
2017- yil 24-martda “Respublika ipakchilik tarmog’i korxonalarini yanada
qo’llab-quvvatlash chora-tadbirlari to’g’risida” O’zbekiston Respublikasi
Prezdentining Farmoishi chiqdi.
Bu farmoishda respublikada pillachilikni yanada rivojlantirish chora
tadbirlari aniq ko’rsatib berilgan bo’lib, respublikada pilla va ipak tayyorlash
yagona “O’zbekengilsanoat”
uyushmasiga birlashtirilib, uning raisi O’zbekiston
Respublikasi vaziriga, uning birinchi o’rinbosari vazirning birinchi urinbosariga,
rais o’rinbosarlari vazir o’rinbosarlariga tenglashtirildi.
