Bitta qutichaga 100 tadan kapalakni izolyasiya qilish faqat

177 
Agarda kasallanish 0,001 dan 0,05 foizni tashkil etsa, bunda bitta 
qutiga 50 tadan kapalak izolyasiya qilinadi. Bunday vaqtda qutichaning 
bo’yi 30, eni 20 va balandligi 7-8 sm bo’lishi kerak.
12
 
Tegishli adabiyotlarda kapalaklarni 25 tadan izolyasiya qilish to’g’risida 
aytib o’tilgan, ammo kasallanishning ruhsat etilgan aniq chegarasi 
ko’rsatilmagan. Qutichalarni birmuncha boshqa kattalikda tayyorlash mumkin, 
ammo bunda har bir kapalak uchun yuza sathi 12 sm
2
dan kam bo’lmasligi kerak. 
Kapalaklarni qutichalarga solishda sanab emas, balki og’irligi bo’yicha, buning 
uchun har, bir partiyadan olingan namunani tortish bilan bitta kapalakning 
o’rtacha og’irligi aniqlanadi. 
Kapalaklar qutichaga solingach, uning qopqog’i tezda berkitilib, unga 
partiya nomeri, duragayni nomi, kapalakni izolyasiya kilingan kuni yoziladi. 
Qutichaning qopqog’i ham xuddi shunday materiallardan yasaladi va unda havo 
o’tishi uchun teshikchalar qilinadi (qog’ozni teshish mashinada bajariladi). 
Bunday qutichalardan foydalanilganda ypyg’ qoldirish boshlanganidan 12-
20 soat o’tgach, quticha ochiladi, hamma kapalaklar yig’ilib, emulsiya 
qilinmagan pergament yoki yarim pergament qog’ozdan yasalgan qutichaga 
solinadi, ammo uning tagi mayda teshilgan, bo’yi va eni qutichaga nisbatan 1 sm 
kichik bo’lishi kerak. Shunday qilib qutichadagi emulsiya qilingan qog’ozda 
faqat birinchi sutkada qoldirilgan urug’lar bo’ladi. Qolgan hamma urug’lar 
emulsiya qilinmagan qutichada qoldiriladi va shu qog’ozga yaxshi yopishtirilgan 
bo’ladi, bu uni birinchi sutkada qoldirilgan uruqqa aralashib ketishini oldini 
oladi. 
Qutichani kapalaklar va urug’ bilan maxsus tayyorlangan so’rilarga yoki 
ularni 6-10 tadan qilib bog’lab izolyasion xaltachalar solingan to’rlar osiladigan 
simlarga ilib qo’yiladi. Zichlashtirilgai holda kapalaklarni izolyasiya qilish 
pebrina bilan kasallangan materialni to’la brak kilish imkoniyatini kamaytiradi. 
12
12
2.
Kamal Jaiswal
/ 
Sunil P. Trivedi
 / 
B. N. Pandey
:MoricultureAph Publishing Corporation (2009) 

178 
Shu nuktai nazardan kapalaklarni 1-2 tadan xaltachalarga izolyasiya qilish eng 
yaxshisi hisoblanadi. 
Ammo bu usul ko’p mehnat talab qilishini hisobga olib urug’chilik 
korxonalarida mehnat sarfini kamaytirish maqsadida kapalaklarni bitta 
xaltachaga undan yuqori zichlikda 3-5 tadan izolyasiya qilish qo’llanmokda. 
Agarda kapalaklarni 3 tadan izolyasiya qilishda 10x15 sm kattalikdagi xaltacha 
yetarli bo’lsa, kapalaklarni 5 tadan izolyasiya qilish uchun 21x13 sm kattalikdagi 
xaltachalar zarur (xaltachalar tayyorlash uchun olingan qog’ozning eniga qarab 
ularning kattaligi birmuncha o’zgarishi mumkin). 
Xaltachalar pergament qog’ozidan tayyorlanadi, xaltachaning ichki yuzasi 
sovun emulsiyasi bilan qoplangan bo’lishi kerak. Sovun emulsiyasi bilan qoplash 
qog’ozni xalta kattaligida kesgunga qadar amalga oshiriladi va quritiladi. Bu 
ishni qo’lda (qog’ozning yuzasini emulsiya bilan qoplash) qog’oz varag’iga 
cho’tka bilan yoki maxsus mashinada emulsiya surtib bajarish mumkin va 
quritish uchun ularni bino ichiga osib qo’yiladi. Bu usul ko’p mehnat talab qiladi 
va hozirgi vaqtda keladigan o’ralgan qog’ozga maxsus mashinada sovun 
emulsiyasi surtiladi (400 g kir sovunga 3 l suv). 10x12 sm kattalikdagi 10 0000 
izolyasiya xaltachalariga taxminan 150 l sovun emulsiyasi kerak bo’ladi. Ikki 
marta emulsiya surtish yaxshi natijalarni beradi, bunda emulsiya bilan koplangan 
qog’oz quritilib, u ikkinchi marta emulsiya bilan qoplanadi va yana quritiladi. 
Bunday qog’ozdan urug’ oson ko’chadi. Emulsiyaga biroz ziyonsiz buyoqdan 
qo’shilishi tavsiya etiladi, chunki keyin qog’ozni emulsiya surtilgan tomonini 
emulsiya surtilmagan tomonidan ajratish oson bo’ladi. 

Download 11,98 Mb.