Oshlovchilar bilan kollagen orasida hosil bo‘lgan bog‘lanishlar

168 
zarrachalar bilan oqsil zanjirlari molekulalarining molekulalararo 
mustahkamlanishi yoki tikilishi deb qarash mumkin. "Tikilish" 
mexanizmi oshlangan teri charm xususiyatlarini, ya’ni uning pishish 
haroratini fermentlar ta’siriga chidamliligini va gigrotermik 
mustahkamligini bog‘liq ravishda oshiradi. Xrom birikmalari bilan 
kollagen bog‘lanishida reaksiyaga uning OL va oksobirikmalari 
qatnashadi va ular oqsilning funksional guruhlari bilan mustahkam 
bog‘lanishlar hosil qiladi. Bunda, asosan bosh oksidlanish 
darajasida amino guruhlar bilan qo‘shimcha oksidlanish darajasida 
bog‘lanadi. Bu bog‘lanishni quyidagi sxema orqali ko‘rsatishimiz 
mumkin: 
\ / 
XCr...OH
2
/ \ | 
SO HO OH NH
| \ / | 
HC(H
2
C)
2
C OO -----Cr...NH
2
 (CH
2
)
4
CH 
| / \ | 
NH HO OH OC 
| \ / | 
CO H
2
O... Cr----X NH 
/ \ | 
Sxemadan ko‘rinib turibdiki, yon zanjir molekulalari 
oshlovchi zarralar bilan tikilgan. Tikilish mexanizmi oshlangan 
charm xususiyatlarini yaxshilanganligini tushunib olish imkonini 
beradi. Bunda charmning pishish haroratini oshganini, kislotaga 
bo‘kish xususiyatini yo‘qolishini va gigrotermik bardoshlikka ega 
bo‘lishini ko‘rish mumkin. 

169 
VIII bob. ANORGANIK BIRIKMALAR BILAN 

Download 1,97 Mb.