• TERI HAQIDA UMUMIY TUSHUNCHA
  • O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi buxoro muhandislik-texnologiya instituti temirova m. I., Musayev s. S




    Download 1,97 Mb.
    Pdf ko'rish
    bet7/133
    Sana09.12.2023
    Hajmi1,97 Mb.
    #114619
    1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   ...   133
    Bog'liq
    CHARM VA MO’YNA TEXNOLOGIYASI

    Charm-poyabzal sanoati mahalliy xom ashyo – hayvonlar 
    terisidan yumshoq va qattiq charm, tabiiy va sun`iy charmdan 
    poyabzal, shuningdek telpak, ot-ulov asboblari, attorlik buyumlari, 
    to‘qimachilik va boshqa mashina uchun detallar ishlab chiqaradi. 
    Charm sanoati O‘zbekistonda hunarmandchilikning qadimiy 
    turi sifatida mavjud. Toshkent, Samarqand, Buxoro, Qo‘qon 
    shaharlarida, Xorazmda yuzlarcha ko‘nchilik do‘konlari bo‘lib, 
    ularda teridan turli nav charmlar tayyorlangan.
    XIX asrning so‘nggi choragida mahalliy bozorlarda Evropa 
    shaharlaridan xrom, saxtiyon (echki, qo‘y kabi hayvonlar terisidan 
    yasalgan, yumshoq, o‘ziga xos gul tashlab turadigan teri), upuka teri 
    turlari va ulardan tikilgan poyabzallar keltirib sotila boshlangan. 
    Tarmoqdagi birinchi eng yirik korxona – Toshkent ko‘n 
    zavodi 1928 yilda ishga tushirilgan. 1941–45 yillarda Xonobodda 
    (Andijon viloyati) teri oshlash zavodi, po‘stin uchun qo‘y terisini 
    oshlaydigan 2 korxona ishga tushirilgan. 1966 yilda Toshkentda 
    yangi ko‘n zavodi, 1968 yilda sun`iy Charm va plyonka materiallari 
    zavodi foydalanishga topshirilgan.
    O‘zbekistonda 
    mo‘ynado‘zlik 
    bilan 
    qadimda 
    yakka 
    hunarmandlar shug‘ullangan. Oshlangan qo‘y terisidan po‘stin, 
    telpak va boshqa mahsulotlar tikilgan. 20-yillardan hunarmandlar 
    artellarga birlashtirilgan. Toshkent ko‘n-mo‘yna va Buxoro qorako‘l 
    teri oshlash zavodlari mo‘yna sanoatidagi yirik korxonalardir. 
    Toshkent ko‘n-mo‘yna zavodi 1956 yilda charm-galanteriya 
    buyumlari kombinati nomi bilan tashkil qilingan (1957 yildan 
    hozirgi nomda). Ayollar va bolalar pal’tosi, bosh kiyimlari, astari 
    mo‘yna, avrasi gazlama bo‘lgan buyumlar ishlab chiqaradi. Bu 
    zavod Samarqand teri xom ashyosi zavodidan hamda respublika 
    go‘sht kombinatlaridan keltirilgan xom ashyodan foydalangan. 
    Buxoro qorako‘l zavodida qorako‘l terilariga ishlov beriladi. 


    10 
    O‘zbekistonimizda etishtirilayotgan qorako‘l terilarining 
    ko‘pgina navlari jahon standartlariga to‘g‘ri keladi va xalqaro 
    bozorda yuqori qadrlanadi. 70–80–yillardan respublikada, ayniqsa 
    Qoraqalpog‘istonda mo‘ynali hayvonlar – ondatra, nutriya, qunduz 
    kabi mo‘ynali hayvonlarni sanoat usulida boqish yo‘lga qo‘yildi. 
    Ulardan olingan mo‘ynalardan ustki va bosh kiyimlar tikiladi.
    O‘zbekiston qorako‘li deganda, avvalo Buxoro tushuniladi,
    chunki, Buxoro qadimdan o‘zining takrorlanmas qorako‘li bilan, 
    sharqda mashhur bo‘lgan va hozirgi kunda ham, dunyo miqyosida 
    Buxoro qorako‘li o‘z mavqeini yo‘kotgan yo‘q. Faqatgina, Buxoro 
    hududida qorako‘lning 2000 turiga yaqin navi mavjud bo‘lib, 
    hozirgi kunda bu navlarning hammasi ham, saqlangan bo‘lmasada,
    lekin Buxoro qorako‘li naqshlari, boshqa joylarda uchramaydi.
    Bu, shu zamin ob -havosi, cho‘l sharoiti, giyohlar va boshqa 
    sabablar, turli naqshli qorako‘lini bermoqdaki, hali-haligacha 
    dunyo bozorida Buxoro qorako‘li juda qimmat baholanib
    kelinmoqda. 
    Charm 
    va 
    mo‘yna 
    sanoatining 
    rivojlanishiga 
    kimyogarlarning hissasi ayniqsa katta. Bunga sabab shuki, kimyo 
    sanoatining rivojlanishi bilan charm va mo‘yna sanoati rivojlanib 
    kelgan. Yangi-yangi kimyoviy moddalarning yaratilishi hamda
    ularni charm va mo‘yna sanoatida qo‘llanilishi, charm va mo‘yna 
    ishlab chiqarish jarayonlarini takomillashishiga, ulardan ishlab 
    chiqariladigan mahsulotlar assortimentlarning turini ko‘payishiga 
    olib keladi. 


    11 
    I bob. TERI HAQIDA UMUMIY TUSHUNCHA 

    Download 1,97 Mb.
    1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   ...   133




    Download 1,97 Mb.
    Pdf ko'rish

    Bosh sahifa
    Aloqalar

        Bosh sahifa



    O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi buxoro muhandislik-texnologiya instituti temirova m. I., Musayev s. S

    Download 1,97 Mb.
    Pdf ko'rish