126
Asosli oshlovchi xrom tuzlarini suvli eritmalarida shunday
jarayonlar ro‘y
beradiki, ularni alohida kondensatsiya va
polimerizatsiya turiga o‘xshab qarash mumkin.
Bu jarayonlar ko‘p yadroli birikmalar
hosil qilishga olib
keladi.
Kondensatsiya jarayoni xrom birikmalaridan akvo guruhni
ajralib chiqishi bilan boradi va bunda bir yadroli xrom kompleks
birikmalardan ko‘p yadroli xrom
kompleks birikmalari hosil
bo‘ladi. Ko‘p yadroli kompleks birikma ichki sferasidagi ikkita
xrom atomi - OH guruhi orqali bog‘lanadi. Bu jarayon
olifikasiya
yoki
olyasiya deb nom olgan. Birikmada hosil bo‘lgan
gidrokso
guruh OL guruhiga aylanadi.
OL birikmalarni hosil bo‘lish sxemasi:
2
2
4
2
2
2
2
4
2
2
/
\
\
/
Cl
OH
Cr
HO
O
H
OH
OH
Cr
O
H
Сl
O
H
Cl
O
H
Cr
OH
OH
Cr
O
H
2
4
4
4
2
2
4
2
2
/
\
\
/
Bu hodisada, suv ajralib chiqishi bilan ichki sferada kislota
qoldig‘i emas, balki gidrokso-guruhi egallaydi, va u OL – guruhiga
aylanib o‘z funktsiyasini o‘zgartiradi.
Gidrokso
guruh
kislorodga
nisbatan
koordinatsion
to‘yinmagan,
aksincha, OL– guruh esa, kislorodga nisbatan
koordinatsion to‘yingan.
Ikki va undan ortiq gidrokso guruhlari bor bo‘lgan asosli tuzlar
OL– birikmalarni hosil qiladi.
Xrom atomi soni ko‘p bo‘lgan
kompleks birikmalarning
molekulalari katta bo‘ladi. Biroq molekulasi haddan tashqari katta
bo‘lgan kompleks zarralar sekinlik bilan kollagen strukturasiga
diffuziyalanib, oshlash jarayonining
muddatini uzaytiradi, hatto
to‘xtatib qo‘yishi mumkin.
Oshlovchi zarralari o‘lchami asosan asoslikdan bog‘liq bo‘lib,
amalda doim tartibga solinib turiladi.
