218
6-MODUL. ZAMONAVIY ISHLAB CHIQARISH
JARAYONLARI VA ULARDAN FOYDALANISH
TEXNOLOGIYASI. TADBIRKORLIK FAOLIYATI
HAMDA MARKETING
29-MAVZU. ZAMONAVIY ISHLAB CHIQARISH
OBEKTLARI VA SOHALARI
Tayanch so’zlar: zamonaviy, texnika, texnologiya, innovatsiya,
ilmiy yo’nalish, tadqiqot, sensorlar, aktivatorlar, elektrotexnika,
radiotexnika.
29.1. Zamonaviy ishlab chiqarish obektlari va sohalari, texnika va
texnologiyadagi yangi inovatsion texnologiyalar, xorijiy yetakchi
ilmiy markazlar erishayotgan asosiy yutuqlar, zamonaviy ilmiy
yo‘nalishlar va tadqiqotlar usullari bilan tanishtirish
Zamonaviy Ishlab chiqarish - iqtisodiyotda birlamchi (mehnat va
kapital) va ishlab chiqarishning oraliq omillaridan (xom ashyo,
materiallar va boshqalar) foydalanib mahsulot yaratish jarayoni. Ishlab
chiqarish - bu inson va tabiat o'rtasidagi moddalar almashinuvining
o'ziga xos insoniy turi, aniqrog'i, odamlar tomonidan tabiiy resurslarni
mahsulotga faol aylantirish jarayoni. Ishlab chiqarish jarayoni ijtimoiy
xarakterga ega. "Ishlab chiqarish" atamasi nafaqat tovarlarning
moddiy ishlab chiqarishiga nisbatan, balki
nomoddiy tovarlar ishlab
chiqarishga va xizmatlarga nisbatan ham qo'llaniladi: ilmiy
kashfiyotlar, texnik ixtirolar, ta'lim, madaniyat, san'at, sog'liqni
saqlash,
maishiy xizmatlar, menejment, moliyalashtirish va kredit
berish, sport va boshqalar.
Iqtisodiy nazariyada ishlab chiqarish texnologik to'plam
yordamida tavsiflanadi. Bu ishlab chiqarish omillari va ishlab
chiqarishning
tegishli
darajasining
barcha
mumkin
bo'lgan
kombinatsiyalarining to'plamidir. To'plam ma'lum
bir texnologiyani
aks ettiradi. Texnologiya o'zgarishi bilan ko'pchilik o'zgarishi
mumkin.
Ishlash
ishlatilgan
texnologiyaga
bog'liq.
Mehnat
unumdorligi va umumiy omil unumdorligini (TFP) ajrata oling.
Texnologiya, shuningdek, miqyosga qaytish bilan tavsiflanadi.
219
Zamonaviy dizayn va san'at sohasi jamiyat ilmiy tadqiqotning
eng muhim ob'ektlaridan biridir. Texnologiya va dizayn fanida
zamonaviy ilmiy yo‘nalishlar va tadqiqot
usullari quyidagilardan
iborat .
1. Ilmiy bilimlarning dastlabki shartlari va boshlanishi.
2. Evropa tarixidagi fan.
3. Fan ijtimoiy institut sifatida.
4. Zamonaviy jamiyatdagi fanning vazifalari.
5. Ilmiy falsafa.
6. Ilmiy ratsionallikning turlari.
7. Ilm-fan axloqi.
8. Olimning ijod erkinligi va ijtimoiy mas'uliyati.
9. Texnologiya va dizayni bo'yicha tadqiqotlar faoliyat: nazariy
bilimlarning dolzarbligi va muammolari.
Keyingi yillarda yuz berayotgan tub oʻzgarishlar jamiyat
hayotining barcha sohalariga yangicha innovatsion yondashuvlar,
mavjud qarashlar, tushunchalar va munosabatlarni taraqqiyot koʻzgusi
va samaradorlik mezonlari bilan qayta koʻzdan
kechirishni taqozo
etmoqda. Istiqlol yillarida taʼlim va kadrlar tayyorlash sohasida
koʻplab ijobiy ishlar amalga oshirilganini taʼkidlagan holda,
aytishimiz joizki, maqsadlar va ularga erishish usul va vositalarini
aniq belgilay olmaslik, mehnat bozori talablarini chuqur oʻrganmaslik,
undagi talab va taklifning nomuvofiqligi, odamlarning ijtimoiy ahvoli
va xohish-istaklarini inobatga olmaslik oqibatida anchagina jiddiy
xato va kamchiliklar ham kuzatildi.
