Илмий ишларида бихевиоризм назариясини илгари

Нина Фёдоровна Талызина
Ярославль
педагогика
билим
юртини
тугатиб
,
Ярославль
педагогика
институтининг
физика
-
математика
факультетида
(1946),
РФА Психология
институтининг
аспирантурасида
(1950)
таҳсил олган
.
Психол
.
ф
.
доктори
(1970),
профессор
(1971),
Россия
таълим
академиясининг ҳақиқий аъзоси
(1992).
1950
йилдан М
.
В
.
Ломоносов номидаги
МДУда фаолият кўрсатиб
(1963-1995)
келган,
МДУнинг
хизмат
кўрсатган
профессори
(1997).
Педагогик психология
лабораторияси раҳбари
(1966
дан)
.
Талызина
томонидан
америкадаги
бихевиоризмга
асосланган
усулдан
фарқ
қилувчи
дастурли
ўқитишнинг
фаолият
концепцияси тузилди
(1969).
28
декабр
1923
йил Россия, Ярославл
,
Лучинск
қишлоғида туғилган
.
Тализина
фаолиятли
ўқитиш
назариясини
ишлаб чиқишга улкан ҳисса қўшган
.
У
1950-
йилларда
П
.
А
.
Шеварев
раҳбарлигида
бажарилган – ақлий ҳаракатларнинг шаклланиш
жараёнида
қисқариши
хусусиятларини
ўрганган
.
1960-
йилларда дастурли 
ўқитиш бошлангач, 
Талызина томонидан 
умумий бошқарув 
назарияси таҳлил этилган.
Овқат ҳазм қилиш физиологияси
соҳасидаги ишлари учун
1904 
йилда Нобел мукофоти билан
тақдирланди
. 
Павлов шунингдек
,
ОНФ
типлари
ҳақидаги
таълимотни
,
қўзғатувчилар
га
барқарор
реакциялар
мажмуаси
сифатидаги
“динамик стереотип” ни
ишлаб чиқди
.
Рус
физиологи
.
Эволюцион
-
биологик
(
адаптив
)
мазмунга эга бўлган организмнинг
ўз
-
ўзини
рефлектор
бошқариш
ҳақидаги
тасаввурлари Павлов учун устувор аҳамиятга
эга бўлди
.
Павлов шартли стимулни шартсиз
стимул билан боғлаб шартли рефлексни ҳосил
қилиш мумкинлигини исботлаб берди
.
Одам
ва ҳайвон олий нерв фаолияти орасидаги
сифат фарқларини аниқлаб
,
Павлов иккита
сигнал системаси тўғрисидаги таълимотни
илгари сурди
.
Биринчи (сенсор) сигналлар
иккинчи
(
нутқ
)
сигналлар
билан
ўзаро
боғлиқдир
.
Сўз
,
яъни “сигналлар сигнали”
орқали мия борлиқни умумлаштирилган ҳолда
акс
эттиради
,
натижада
ҳатти
-
ҳаракатни
бошқариш характери ўзгаради

 
Алексей Николаевич Леонтьев
20 
январ 1857 йил Вятка губерняси Сорали қишлоғида туғилиб, 24 
декабр 1927 йилда Москвада вафот этган. Рус невропатологи, 
психиатри, психологи, физиологи ва морфологи.
1878
йилда Медицина
-
хирургия академиясини тугатган
; 1885
йилдан Қозон университетининг
психиатрия кафедраси мудири
.
Ушбу кафедрада Бехтерев биринчи бўлиб
,
психофизиологик
лаборатория тузади
,
“Неврологический вестник” журналини асослайди ва Қозон невропатолог ҳамда
психиатрлари жамиятини тузади
.
5
феврал
1903
йил
Москвада
туғилиб
,
21
январ
1979
йилда
Москвада вафот этган
.
Психолог, РСФСР ПФА
си нинг ҳақиқий аъзоси
(1950),
педагогика
фанлари
доктори
(психология
бўйича
)
(1940),
профессор
(1932).
Бу ғояларини дастлаб анатомия, физиология ва
психология методлари орқали
,
кейинчалик эса
жамият ва инсон ҳақидаги комплекс фан –
рефлексология орқали яхлит ўрганишга ҳаракат
қилди
.
Бехтерев илмий қизиқишлари марказида инсон
муаммоси туради
.
Шахсни тарбиялаш
,
унинг ҳатти
-
ҳаракатларидаги аномалияларни йўқотишда
,
шахс
ҳақидаги таълимотлар муҳим ўрин тутишини
таъкидлаган эди
.
1924
йилда
Москва
университетининг
ижтимоий
фанлар
факультетини
тугатган
.
Шундан
сўнг
дастлаб
Москвада
,
сўнгра
Харьковда
илмий
ва
педагогик фаолият олиб
боради
(1924-1935)
1936-1956
йилларда
ПФАнинг
психология
институтида илмий фаолият билан шуғулланади
,
1941
йилдан МДУ профессори
. 1950
йилдан
психология кафедраси мудири
, 1966
йилдан
МДУ
психология
факультети
декани
.
У
психология фанида янги йўналиш – фаолиятнинг
умумпсихологик назариясини илгари сурди
.

Hozirgi paytda 
g‘arb
psixologiyasida shaxsni tadqiq qilish va tushunish borasida 
«
insonparvarlik psixologiyasi
» 
deb atalmish psixologiya vakillarining psixoanalitik nazariyalari 
va qarashlari eng nufuzli 
yo‘nalishlar
bo‘lib
hisoblanadi. XX asr 
g‘arb
psixologiyasining nufuzli 
yo‘nalishlari
biri 
–
psixoanaliz 
yo‘nalishidir
. U ko
‘pincha avstr
iyalik psixiatr va psixolog 3. 
Freydning nomi bilan freydizm deb ham yuritiladi. Freydizm - bu nom avstriya nevropatologi va 
psixologi Zigmund Freyd (1856-1939) nomidan olin
gan bo‘lib, psixologiya va 
nevropotologiyadagi alohida yo‘nalishdir. 
Zigmund Freyd 1856 yilning 6 mayida Avstriyaning Frayberg (hozirgi Chexiyaning 
Moraviya) shaharchasida 
tug‘ilgan
. Freyd umrining oxirigacha Venada yashadi va 1938 yilda, 
o‘limidan
bir yil oldin Angliyaga 
ko‘chib
o‘tdi
. 1873 yilda Vena universitetining tibbiyot 
fakultetiga 
o‘qishga
kirdi. 1881 yili Freyd universitetni tugatib, Miya anatomiyasi institutida ishlay 
boshladi hamda katta yoshdagi odam va homila miyasining qiyosiy tadqiqotlari bilan 
shug‘ullandi
.

Download 1,35 Mb.