19
Materiallarning quymakorlik
xossalari ularning darzsiz, bo‗shliqsiz
va boshqa nuqsonlarsiz quyma hosil qila olish xususiyatini xarakter-
laydi. Asosiy quymakorlik xossalariga suyuq holatdagi oquvchanlik,
kirishuvchanlik va kimyoviy notekislik (likvatsiya) kiradi.
Suyuq holatda oquvchanlik suyultirilgan
metallning quyish qolipi
bo‗shlig‗ini yaxshi to‗ldirish xususiyatidir.
Kristallanishda kirishuvchanlik suyuq holatdan qattiq holatga
o‗tishda, metall hajmining kamayishidir: u quymalarda kirishuvchanlik
bo‗shliqari va g‗ovaklari hosil bo‗lishiga sabab bo‗ladi.
Kimyoviy notekis (likvatsiya) qotishmalarning kristallanishida
paydo bo‗ladigan kimyoviy tarkibning bir jinsli emasligidir. Bu qotish-
malar
toza metallarga qaraganda, qat‘iy bir temperaturada emas, balki
temperatura oralig‗ida kristallanishi bilan tushuntiriladi. Qotishmaning
kristallanish temperatura intervali qancha katta bo‗lsa,
kimyoviy no-
tekislik shuncha tez rivojlanadi, bunda kristallanish temperatura ora-
lig‗iga yuklanish ta‘sir qiladigan qotishma komponentlari (po‗lat uchun
S, O
2
, P, S) kimyoviy notekislikka ko‗proq moyil bo‗ladi.
