26
o‗rnatiladigan kalakka ega. Singan bolt (shpilka)ni burab, chiqarib olish
uchun unda teshik parmalab, shu teshikka bor urib kirgiziladi. Shunda bor
bolt tanasiga mustahkam ilashib, uni burab chiqarishga imkoniyat yaratadi.
Ekstraktor esa beshta chapaqay spiralsimon ariqchalar kesilgan
konussimon sterjendan iborat. Singan qism o‗rtasida uning bor uzunligida
5.1-jadvalda keltirilgan
diametrli teshik parmalanadi, teshikka tegishli
raqamli ekstraktor urib, kirgiziladi va singan qism rezbali teshikdan burab
chiqariladi.
5.1-jadval
Korpus agregatida sinib qolgan shpilkani chiqarib olish
Chiqarib olinadigan
bolt yoki shpilka
o‗lchami
Parmaning diametri Yo‗naltiruvchi
ekstratorning
o‗lchami, мм
М 6
М 8
М 10
М 12
М 14
М 16
М 18
3
3
4
6
8
8
10
4,0
4,3...6,3
5,0...5,2
8,3
8,3...9,0
10,3...11,0
12,0
Agar singan shpilka korpus detal ichida va kamroq bo‗lagi qolgan
bo‗lsa, uni yuzasida bor apparati bilan o‗yiq
hosil qilib otvertka bilan
burab chiqarib olish mumkin, agar shunday kam bo‗lagi qolib korpus
detaldan chiqib turgan bo‗lsa, chiqib turgan detal yuzida egov bilan o‗yiq
egovlab, otvertka bilan chiqarib olish mumkin. Uchinchi usul esa, agar
bolt, shpilkaning singan uchi detal yuzasi bilan bir sathda joylashgan
bo‗lib, uning ustiga kichikroq o‗lchamli gayka qo‗yilib, payvandlanadi
(5.1-rasm,
c). Gaykani aylantirib singan
uch rezbali teshikdan burab
chiqariladi.
To‗rtinchi usulda esa, bolt, shpilkaning singan uchi detal yuzasidan bir
oz chiqib turgan bo‗lsa, unga shayba kiydirilib, po‗lat chiviq
payvandlanadi (5.1-rasm,
d) va ana shu chiviqni burab siniq chiqarib
olinadi. Rezbali teshiklar nuqsonlarini bartaraf etish yuzasidan texnologik
tavsiyalar 5.2-jadvalda berilgan.
Tekisliklarning tob tashlashi (tekislilikdan chetlanishi) 100 mm
uzunlikda 0,02 mm dan ortiq bo‗lsa, nuqson silliqlash yo‗li bilan, 0,2 mm
dan ortiq bo‗lganda esa, frezalab yoki shaberlab bartaraf etiladi. Bunda
detallarni o‗rnatish uchun tayyorlovchi zavodda hosil qilingan baza
27
yuzalardan, tiklangan
yuzalardan yoki ayrim hollarda, ta‘mirlash
korxonalarida tayyorlangan yuzalardan foydalaniladi.
5.2-жадвал
Agregat korpusida sinib qolgan shpilkani chiqarib
olish texnologiyasini o‗rganish
Korpusda
sinib qolgan
Siniqni
yuzadan
chiqqan
uzunligi (mm)
Siniq bo‗lak
diametri
(mm)
Korpus ichiga
kirib
turgan
qismi (mm)
Chiqarib
olish usuli
Spilka
-2
10
8
Bolt
+3
12
14
Vint
+1
4
4
Korpus detallardagi ichki silindrsimon yuzalarning yeyilishi ta‘mirlash
o‗lchamiga moslab yo‗nib kengaytirib, qo‗shimcha ta‘mirlash detallari
o‗rnatish va keyin mexanik ishlov berish, elektr-kimyoviy, hamda epoksid
qoplamalar qoplash, metall suyuqlantirib qoplash va plazma qoplash yo‗li
bilan bartaraf qilinadi.
Korpus detallarni tiklash texnologik jarayonini ishlab chiqishda
quyidagi qoidalarga rioya kilinadi: eng avval darz ketgan, singan, uchgan
joylar bartaraf etiladi, keyin ba'zi
texnologik yuzalar tiklanadi, yeyilgan
yuzalarga qoplama qoplanadi, ishchi yuzalariga ta'mirlash yoki nominal
o‗lchamga moslab ishlov beriladi. Muayyan nomdagi detallarni tiklashda
ulardan har birining nuqsonlarini bartaraf etish usulini tanlash,
keyin esa
keltirilgan nuqsonlarni bartaraf etish izchilligiga amal qilib, detalni
ta‘mirlash texnologik jarayonini loyihalash kerak.
