13
oltindan 1/1000 mm yoki 0,0001mm zar qog‘oz (folga) yasash mumkin.
1gr oltinni salkam 3 km uzunlikka cho‘zish
mumkin yoki oltin
0,001mmbulgan sim tortish mumkin bo’ladi.
Oltinning issiqlik va tok
o’tkazuvchanligi juda yuqori, bunda u faqat kumush va misdan keyingi 3-
o’rinda turadi.
Oltinning muhim fizik xossalari 4-jadvalda keltirilgan.
Oltin Mendeleyev davriy sistemasining 1-guruhida joylashgan bo’lib,
qolgan o’zining o’xshash metallari
kabi - kumush va mis singari,
ichki
qavatda 1tadan s elektron bo’lsa, oxiridan oldingi qavatda 18ta
elektroni
mavjud (s2r6d10). Muayyan sharoitda oxiridan oldingi 18ta
elektronli
qavat qisman yuqotilish qobiliyatiga ega va shu sababdan mis, kumush va
oltin o’zining birikmalarida nafaqat +1, balki s-elektronlarni yo’qotish
evaziga mutanosib ravishda +2 va +3 shaklida uchraydi.
Shuning uchun
misning oksidalanish energiyasi +1 va + 2, kumush uchun esa +1 va oltin
uchun esa +1 va +3 dan iboratdir.
2.1-jadval.
Oltinning muhim fizik xossalari.
№
Xossalari
Ko‘rsatgich
1
Atom massasi
196,967
2
Zichligi, g/sm
19,3
3
Atom radiusi, A
1,44
4
Ionli radiusi, A
1,37
5
Erish temperaturasi, 0S
1063
6
Qaynash temperaturasi, 0S
2880
7
Erish issiqlik sig‘imi, kol/g
15,5
8
Bug‘lanish issiqlik sig‘imi, kol/g
415
9
Solishtirma issiqlik sig‘imi kol/g´grad
0,0306
10
Issiqlik o‘tkazish sig‘imi 00 dan 1000S gacha kol/
sm´ grad ´ sek
0,744
11
Solishtirma elektr o‘tkazishi 200 da om/sek
2,25´10
12
Mustahkamlik, qarshilik moduli kg/mm
2
7900
13
Mustahkamlik chegarasi kg/mm
2
14
14
Qattiqligi (Bryunelcha) kg/mm
2
18
14
15
Qattiqligi (Mooscha) kg/mm
2
2,5
Oltinning ajralib turadigan xususyatlaridan
yana biri kompleks
birikma xosil kilishga moyilligi va uning
uz birikmalaridan metall
xoligacha oson kaytarilishidir.
