• doiraviy chastotasi (takrorlanish soni)
  • toʻgʻri chiziqli tebranma harakatning




    Download 6,14 Mb.
    Pdf ko'rish
    bet124/177
    Sana20.05.2024
    Hajmi6,14 Mb.
    #245516
    1   ...   120   121   122   123   124   125   126   127   ...   177
    Bog'liq
    Nazariy Mexanika darslik

    toʻgʻri chiziqli tebranma harakatning 
    uch xili
     
    oʻrganiladi: 
    -
    muhit qarshiligisiz 
    erkin tebranma
    harakat

    -
    muhit qarshiligi ta’siridagi 
    soʻnuvchi tebranma
    harakat

    -
    majburiy tebranma harakat

    A.
     
    ERKIN TEBRANMA HARAKAT. 
    Faraz qilaylik, massasi 

    boʻlgan M moddiy nuqtaga faqat bitta- 
    muvozanatlovchi ( muvozanatga qaytaruvchi ) 
    kuchi qoʻyilgan (4.22-shakl). 
    4.22-shakl.
    Muvozanatlovchi kuchining yoʻnalishi oʻzgaruvchan boʻlib, har doim 
    muvozanat
    markazi O ga tomon yoʻnalgan va qiymati esa OM = x masofaga toʻgʻri 
    proporsional boʻlsin: 
    , (4.45) 
    bunda 
    c-proporsionallik koeffisienti 
    (masalan,
    c-prujinaning bikrligi, qattiqligi 
    ). 
    Moddiy nuqtaning toʻgʻri chiziqli harakat differensial tenglamasini Ox 
    oʻqiga nisbatan tuzamiz: 
    m
    ,
    yoki
    m = -cx 

    massaga bolib yuborib va
    belgilash kiritib,
    , (4.46) 
    ni hosil qilamiz. (4.46) tenglama 
    erkin tebranma harakat differensial tenglamasi 
    deb ataladi.
    k = 
    (4.47) 






    220 
    esa erkin tebranma harakatning
     doiraviy chastotasi (takrorlanish soni) 
    deb ataladi. 
    (4.46) differensial tenglamaning umumiy yechimi oliy matematika fanidagi kabi 
    Eyler usulida yechiladi: 
    x = 
     
    , (4.48) 
    bu yerda
    λ =a+bi –
    kompleks son
    ,

    va
     b 
    haqiqiy sonlar, 
    i = 
    . (4.48) ni (4.46) 
    qoʻysak va 

    ga qisqartirib, harakteristik tenglama hosil qilinadi: 
    bundan λ
     = 

    a = 0; b = 
    ) demak umumiy yechim quyidagi 
    shaklga ega boʻlar ekan: 
    x = 
    ,

    (4.49) 
    bunda 
     
    ,
     
    – integral doimiylari. Ular quyidagi boshlangʻich shartlardan 
    aniqlanadi: 
    t =0 sek. 
    da
    ;
    (4.50) 
    bu yerda 

    boshlangʻich statik choʻzilish, 
    boshlangʻich tezlik. U holda 
    (4.49) dan t boʻyicha hosila olib, 
    (4.51) 
    (4.50) ni (4.49) va (4.51) ga qoʻyib, 
    ;
    , demak 
    x = 
    .

    (4.52) 
    (4.52) tenglik 

    Download 6,14 Mb.
    1   ...   120   121   122   123   124   125   126   127   ...   177




    Download 6,14 Mb.
    Pdf ko'rish

    Bosh sahifa
    Aloqalar

        Bosh sahifa



    toʻgʻri chiziqli tebranma harakatning

    Download 6,14 Mb.
    Pdf ko'rish