29
foydali ko‘nikmalar umr bo‘yi davom etishini ta’minlash uchun to‘g‘ri
mehnat gigiyenasiga o‘rgatish muhim ahamiyatga ega. Bu nafaqat
gigiyena talabi, balki uslub talabidir.
Monitor to‘g‘ridan to‘g‘ri foydalanuvchining oldida o‘rnatilishi kerak
(2.1-rasm). Va bu boshni yoki tanani burishni talab qilmasligi kerak.
Ish stoli va o‘rindiq yetarlicha baland bo‘lishi kerak,
shunda
foydalanuvchining ko‘z darajasi monitor markazidan biroz yuqorida
bo‘lishi kerak (2.2-rasm). Monitor ekranini
yuqoridan pastga qarab
ko‘rish kerak, aksincha emas. Hatto juda yuqori o‘rnatilgan monitor
bilan qisqa muddatli ishlash ham umurtqaning bo‘yin
qismini
charchashiga olib keladi.
Agar monitorni ko‘z darajasiga nisbatan to‘g‘ri o‘rnatgan holda,
foydalanuvchining oyoqlari polda erkin turolmasligi aniqlansa, oyoq
tayanchini, egilgan holda o‘rnatish kerak (2.3-rasm).
Agar oyoqlar
ishonchli tayanchga ega bo‘lmasa, bu, albatta, umurtqa pog‘onasining
yomon holatiga va charchoqqa olib keladi. Kompyuter mebellari (stol
va ofis stullari) balandlikni sozlash uchun vositalarga ega bo‘lganda
qulaydir. Bunday holda, optimal pozitsiyaga erishish osonroq.
2.3-rasm. Kompyuter operatorining ish joyi.
30
Klaviatura shunday balandlikda joylashgan bo‘lishi kerakki, barmoq-
lar uning ustida bo‘sh, kuchlanishsiz, yelka va bilak orasidagi burchak
100-1100 ni tashkil qiladi. Oddiy maktab stollaridan foydalanganda bir
vaqtning o‘zida monitor va klaviaturaning to‘g‘ri holatiga erishish deyar-
li mumkin emas. Ish uchun klaviatura tokchalari bilan maxsus kompyuter
stollaridan foydalanish tavsiya etiladi. Agar bunday javon bo‘lmasa va
klaviatura monitor bilan bir xil stolda joylashgan bo‘lsa, yarim oyoqlar-
dan (подставка) foydalanish deyarli muqarrar bo‘ladi,
Klaviaturadan uzoq muddat foydalanish bilak bo‘g‘imlarining
charchashiga olib kelishi mumkin. Klaviaturada qo‘llarning noto‘g‘ri
pozitsiyasi bilan bog‘liq bo‘lgan jiddiy kasbiy kasallik – karpal tunnel
sindromi mavjud. Bilakdagi ortiqcha zo‘riqishni
oldini olish uchun
poldan o‘lchangan balandlik klaviatura balandligiga to‘g‘ri keladigan
ish stulidan foydalanish tavsiya etiladi.
Sichqonchani ishlatganda, qo‘lni osiltirib (на весу) qo‘ymaslik
kerak. Qo‘lning tirsagi yoki hech bo‘lmaganda
bilakni mahkam
ushlab turadigan tayanch kerak. Agar ish stoli va stulni kerakli tartibga
joylashtirishni tasavvur qilish qiyin bo‘lsa, maxsus qo‘llab-quvvatlovchi
rolikli sichqoncha maydonchasidan foydalanish tavsiya etiladi.
Ko‘pincha qo‘l uchun tayanch sifatida (odatda o‘ngda) monitor
foydalanuvchining yon tomoniga (mos ravishda, chapga) joylashtiriladi,
shunda u yarim burilib, o‘ng qo‘lining tirsagi yoki bilagini stolda ushlab
turadi. Ushbu usul noto‘g‘ri. Monitor to‘g‘ridan to‘g‘ri foydalanuvchi
oldida joylashgan bo‘lishi kerak.
