Video tizimi uchun talablar
. Ilgari, monitor birinchi navbatda
ko‘zlarga ta’sir qiladigan zararli nurlanish manbayi sifatida qaralgan.
Ushbu yondashuv hozircha yetarli emas deb hisoblanadi. Zararli
elektromagnit nurlanishga qo‘shimcha ravishda (zamonaviy
monitorlarda nisbatan xavfsiz darajaga tushirilgan) tasvir sifati
parametrlarini hisobga olish kerak, ular nafaqat monitor tomonidan,
balki video adapter, ya’ni butun video tizimi tomonidan aniqlanadi.
Kompyuter monitori quyidagi ЕРА Enerqy Star VESA DPMS
xalqaro xavfsizlik standartlariga javob berishi kerak.
•
elektromagnit nurlanish darajasi bo‘yicha – TSO 95;
•
tasvir sifati parametrlari bo‘yicha (yorqinlik, kontrast, miltillash,
porlashga qarshi xususiyatlar va boshqalar) (яркость. кон трастность
мерцание антибликовые свойства и др.) – TSO 99.
Ushbu standartga muvofiq, monitor uchta energiya tejash rejimini
qo‘llab-quvvatlashi kerak. Bular: kutish (stand-by), to‘xtatib turish
(suspend) va “uyqu” (off). Kutish rejimida ekran o‘chadi, lekin
monitorning ichki qismlari normal ishlaydi va quvvat sarfi ish holatining
80% gacha kamayadi. To‘xtatib turish rejimi odatda yuqori voltli
tugunlarni o‘chiradi va quvvat sarfini 30 vatt yoki undan kam darajaga
tushiradi. “Uyqu” rejimida monitor 8 Vt dan ortiq quvvat sarfamaydi
va faqat mikroprotsessor ishlaydi. Klaviaturadagi istalgan tugmachani
bosish yoki sichqonchani harakatlantirish monitorni normal ishlashga
qaytaradi.
27
Muayyan modelning ushbu standartlarga muvofiqligi to‘g‘risida siz
ilova qilingan hujjatlarda bilib olishingiz mumkin. Ushbu standartlarga
mos keladigan monitorlarni ishlatish uchun maxsus himoya ekranlari
talab qilinmaydi.
Ish joyida monitor shunday o‘rnatilishi kerakki, uning ekranidan
xonaning umumiy yorug‘lik manbalarini foydalanuvchi tomon aks
ettirish imkoniyatini istisno qilish kerak.
Monitor ekranidan foydalanuvchining ko‘zlarigacha bo‘lgan masofa
50 dan 70 sm gacha bo‘lishi kerak. Zararli nurlanishlardan qo‘rqib,
monitorni iloji boricha ko‘zdan uzoqlashtirishga harakat qilishning hojati
yo‘q (televizorga o‘xshash), chunki eng xarakterli obyektlarning ko‘rish
burchagi ham ko‘z uchun muhimdir. Monitorni foydalanuvchining
ko‘zidan 1,5 D masofada joylashtirish optimal hisoblanadi, bu yerda
D – monitor ekranining diagonalidir. Ko‘zdan monitorgacha bo‘lgan
masofaning ortishi ko‘rish organlarida zo‘riqishga olib keladi, monitor
bilan ishlashdan kitob bilan ishlashga o‘tish qiyinligiga ta’sir qiladi va
uzoqni ko‘ra olmaslikning erta rivojlanishida namoyon bo‘ladi.
Kadr chastotasi monitor, video adapterning xususiyatlari va video
tizimning dasturiy ta’minot sozlamalariga bog‘liq bo‘lgan muhim
parametr hisoblanadi. Matnlar bilan ishlash uchun minimal ruxsat
etilgan kadr chastotasi 72 Hz tashkil etadi. Grafika bilan ishlash uchun
85 Hz va undan yuqori kadr chastotasi tavsiya etiladi.
Ushbu standartlar portlovchi elektr nurli trubka (ENT) foyda-
lanishga ruxsat bermaydi, monitorlar uchun texnik hujjatlar ning ba tafsil
darajasini tartibga soladi, shuningdek, standartlashtirish va unifikatsiya
qilish, ishlab chiqarish qobiliyati, ergonomika va texnik estetika,
xavfsizlik, texnik xizmat ko‘rsatish va xizmat ko‘rsatish, shuningdek,
ishonchlilik talablarini belgilaydi.
Majburiy sertifikatlangan shaxsiy kompyuterlar va ish stant si ya-
larining monitorlari quyidagi parametrlar bo‘yicha sertifikatlashtirish
sinovlaridan o‘tkaziladi.
1. Xavfsizlik parametrlari – elektr, mexanik, yong‘in xavfsizligi;
2. Sanitariya-gigiyenik talablar – tovushning shovqin darajasi,
ultrabinafsha, rentgen nurlanishi va tasvir sifati ko‘rsatkichlari;
3. Elektromagnit moslashuv – nurlangan radio shovqinlari va
28
sanitariya qoida va me’yorlari vizual parametrlarning ikki guruhiga
qo‘yiladigan talablarni belgilaydi. Bular:
1) yorqinlik, yorug‘lik, belgining burchak o‘lchami va kuzatish
burchagi;
2) yorqinlikning notekisligi, porlashi, miltillashi, belgilar, so‘zlar,
chiziqlar orasidagi masofa, geometrik va chiziqli bo‘lmagan buzilishlar,
tasvirning titrashi va boshqalar.
|
