2.6.6. Printerlar
“Qattiq nusxa” olish uchun ma’lumotni chiqarish asosiy quril masi
printerdir. Displeydan farqli o‘laroq, printer (ingliz tilidan print – chop
etish) qog‘ozda chop etilgan nusxa hujjatni taqdim etadi. Hozirgi vaqtda
shaxsiy kompyuterlar uchun eng keng tarqalgan lazerli (shu jumladan,
LED-nur diodli) va purkovchi (struyali) printerlar hisoblanadi.
Lazerli printerlar
. Zamonaviy lazer printerlari ideal bosib
chiqarish sifatini ta’minlaydi, bu esa ularni ofsetli bosma uchun asl
nusxalarni tayyorlashda foydalanish imkonini beradi (2.32-rasm).
Ularning ishlash prinsipi va nusxa ko‘chirish mashina qurilmalariga
o‘xshaydi, lekin chiroq o‘rniga ular kam quvvatli lazer nuridan
foydalanadilar. 2.33-rasmda tasvirni hosil qilish tizimining sxematik
chizmasi keltirilgan.
Tasvirni hosil qilish jarayoni olti bosqichdan iborat:
■ zaryadlash;
■ tasvirni hosil qilish (экспонирование);
■ chiqarish;
78
2.32-rasm. Rangli lazerli printer.
2.33-rasm. Tasvirni shakllantirish tizimining sxemasi: 1 – motor;
2 – lazer; 3 – burish prizmasi; 4 – yo‘naltiruvchi linzalar tizimi;
5 – buriluvchi oyna; 6 – selenli baraban;
7 – toner barabani; 8 – qog‘oz.
■ o‘tkazish;
■ tozalash:
■ mahkamlash.
Ushbu toifadagi lazerli printerlar deyarli tovushsiz, yuqori chop
etish tezligi, avtomatik qog‘oz beruvchi va chop etish uchun nusxalar
sonidan tortib avtomatik hisoblagichgacha bo‘lgan bosib chiqarish
parametrlarining keng doirasini o‘zgartirish imkonini beruvchi ko‘p
sathli menyu tizimiga ega. Chop etish parametrlarini boshqarish apparat
tomonidan emas, balki dasturiy ta’minot orqali maxsus dastur – bosib
chiqarish menejeri (bosma dispetcheri) yordamida amalga oshiriladi.
79
Lazerli printerlar qora va oq (monoxrom) chop etish hamda to‘liq
rangli reproduktsiyani ta’minlay oladi. Biroq, rangli printerlarning
narxi monoxromlar narxidan bir necha baravar qimmat, shuning uchun
ular ko‘pchilik ofislarda amalda qo‘llanilmaydi.
Bosma asl nusxalarni rangli chop etishga tayyorlash hali ham
ranglarni qisimlarga ajratish operatsiyasini o‘z ichiga oladi. Rangli asl
nusxadan uchta asosiy monoxrom rang ajratib olinib, uchta nusxaga
“bo‘linadi”: qizil, yashil va ko‘k. Juda yuqori sifat talab qilmaydigan
bezatish ishlari uchun rangli inkjet(purkash) orqali bosib chiqarish
imkoniyatlari etarli.
Eng mashhur lazer printerlari kompaniyasi Hewlett Packard bo‘lib,
u HP harfari bilan boshlangan lazer printerlarining oilasini yaratgan.
Lazerli printer uchun sarfanadigan material – bu, kartrijda
joylashgan maxsus bo‘yoq kukuni (toner)dir. Printer brendiga va bitta
kartrijdagi nashrlarning to‘yinganlik darajasiga qarab, bitta kartrij
3 – 5 ming varaqni chop etish uchun yetarli. Shundan so‘ng siz kartrijni
to‘liq almashtirishingiz yoki uni toner bilan to‘ldirishingiz kerak,
lekin narxida juda yuqori farq bo‘lsa-da, kartrijni almashtirish afzal
muqobil variant hisoblanadi. Ko‘pgina kartrijlar, ixtisoslashgan xizmat
ko‘rsatish markazlarida amalga oshiriladigan toner bilan, bir necha
marta to‘ldirish imkonini beradi.
Tonerni bo‘yoq kukuni bilan to‘ldirish soni beshdan etti martagacha
bo‘lishi mumkin. Keyinchalik baraban va boshqa komponentlarning
eskirishi tufayli bosilgan qog‘ozlardagi tasvirning sifati pasayadi. Bu
holatni kutishning hojati yo‘q – xizmat ko‘rsatish markazlari odatda
tonerni bo‘yoq kukuni bilan to‘ldirish paytida kartrijni tozalaydi va
tashxis qo‘yadi. Kartrijning ishlash muddati tugagach, uni qayta tiklash
mumkin. Shundan so‘ng u yana bir nechta tonerni bo‘yoq kukuni bilan
to‘ldirish mumkin. Keyin ishlatilgan kartrijni to‘liq almashtirish kerak
bo‘ladi. Biroq, ko‘plab tashkilotlar hatto eskirgan kartrijlar bilan ham
xayrlashishga shoshilmayaptilar – ular yuqori sifatini talab qilmaydigan
qo‘llama materiallarni chiqarish uchun ishlatilishi mumkin.
Kartrijni toner bilan o‘z-o‘zidan to‘ldirish amaliyoti noto‘g‘ri deb
tan olinishi kerak – pulni ozgina tejash qimmat qurilmaning ishdan
chiqishiga olib kelishi mumkin.
80
Lazerli printerlardan foydalanganda, ular qog‘oz sifatiga juda
sezgir ekanligini yodda tutish zarur. Printerning texnik hujjatlari odatda
og‘irligi kamida 80 g/m
2
bo‘lgan qog‘ozdan foydalanish talablarini
belgilangan. Past sifatli qog‘ozdan foydalanganda, chop etish sifatining
muqarrar ravishda yomonlashishiga qo‘shimcha ravishda, varaq
yarim yo‘lda tiqilib qolishiga olib kelishi mumkin. Unda tiqilgan
qog‘oz varag‘ini olib tashlash va foydalanish bo‘yicha ko‘rsatmalarga
muvofiq amalga oshirilishi kerak. Ammo shuni yodda tutish kerakki,
yupqa, bo‘shashgan qog‘oz olib tashlash jarayonida muqarrar ravishda
yirtiladi, bu esa printerni ta’mirlash zarurligiga olib keladi.
Har bir yangi modellida, lazer printerni boshqarish, tobora oson-
lashmoqda. Odatda, printerda manbani yoqish tugmasi, uning ishlash-
ining bir nechta holat ko‘rsatkichi indikatorlari, favqulodda ma’lumo-
tlarni qayta tiklash (Reset) va matnni chop etish tugmalari mavjud.
Oddiy ish paytida bu tugmalar ishlatilmaydi, faqatgina printerni yoqish
kerak xolos. Ba’zi ofis printerlarida quvvat tugmasi ham yo‘q. Prin-
terni o‘rnatgandan so‘ng, u oddiygina o‘zi manba tarmog‘iga ulanadi.
Kompyuterdan signal bo‘lmasa, u kutish rejimiga o‘tadi va uzoq vaqt
davomida bu holatda qolishi mumkin.
Lazerli printerlarning asosiy xususiyatlari:
■ rezolyutsiya yoki ruxsat etish qobiliyati. Bu printerning asosiy
xarakteristikasi bo‘lib, u dyuymdagi nuqtalar soni bilan o‘lchanadi
(DPI – Dot Per Inch). Qilingan nashrning sifati unga bog‘liq. Zamonaviy
lazer printerlari kamida 600 dpi nuqta(piksel)lar sonini ta’minlaydi,
lekin odatda ruxsat etish qobiliyati undan ham ancha yuqori;
■ bosib chiqarish tezligi. Printer modeliga qarab, chop etish
tezligi daqiqada 4 – 5 dan 14 va undan ortiq sahifalar oralig‘ida
bo‘lishi mumkin. Printerning chop etish tezligi uning elektromexanik
qurilmalariga, xotira hajmiga va komputerning tizimli bloki bilan
ma’lumot almashish tezligiga bog‘liqdir;
■ qog‘oz o‘lchami. Printerlar uchun eng keng tarqalgan qog‘oz
o‘lchami A4, A3 va undan katta formatdagi qog‘ozdan foydalana digan
printerlar qimmatligi tufayli kamdan kam qo‘llaniladi;
■ rangli bosma mavjudligi. Eng keng tarqalgan monoxrom (oq-
qora) printerlar, rangli printerlar juda kam qo‘llaniladi. Gap shundaki,
ranglarni ajratish texnologiyasi hatto rangli bosma nashrlarning asl
81
maketlarini tayyorlash uchun ham qo‘llaniladi. Bunday holda, maxsus
dasturiy ta’minot yordamida asl rang qo‘shimcha ranglarga mos
keladigan uchta monoxrom rangga bo‘linadi.
|
