45
suyuqlik ajraladi va zumpfda to„planadi va sathni rostlovchi rostlagich yordamida
avtomatik ravishda davriy holda drenaj sig„imiga chiqariladi. Gazni quritish
absorberning changlantirish uchastkasida sodir bo„ladi. Birinchi ajratish qismida
gazning oqimidan suyuqlikning juda mayda zarrachalari zumpfda to„planadi va
davriy ravishda sath rostlagich yordamida drenaj sig„imiga chiqariladi.
Changlantirishning ikkinchi uchastkasida (absorbsiyada)
gaz trietilenglikolning
(TEG) yuqori konsentratsiya yordamida
Uchta taqsimlovchi pog„onalarda ishlanadi va buning natijasida quritiladi.
Changlantirish pog„onasi ketma-ket gaz oqimiga va glikolga nisbatan parallel
nisbatda joylashti riladi. TEGning asosiy massasi oraliq bo„linmalarda har bir
pog„onaga kiritilgan bo„lib, ikkinchi glikol zumpfida ajratiladi va yig„iladi. Bunday
oraliqli ajratish yo„li orqali har bir changlatish uchastkasida proporsional
bosimning maksimal farqiga erishiladi. Shunday holatda noqulay sharoitlarda ham
shudring nuqtasining qiymatini maksimal pasaytirishga erishiladi. TEGni qolgan
qismlarini ajratish changlantirish uchastkasida adsorberda to„liq
ajratish sodir
bo„ladi. Absorbsiya blokidan gaz quritib ajratishga TEGni aerozoldan ajratishga
yuboriladi va undan keyin esa iste‟molchiga. Qo„shimcha o„rnatilgan ajratgiya
avariya holatida oqib chiqqan TEGni yig„ish uchun xizmat qiladi hamda TEGni
aerozol ko„rinishida ushlab oladi. Suvga to„yingan TEG qo„shimcha ajratgiya
yordamida zumpfda yig„iladi va qayta tiklashga (regeneratsiyaga) beriladi.
Qayta
tiklash TEGdan absorbsiya namliklarini distellyatsiya qilish orqali sodir bo„ladi.
Suv bilan to„yingan TEG qayta tiklangan TEGning issiqlik almanishuvi natijasida
qizdiriladi hamda distillyatsion kolonnasiga beriladi. Distillyatsiya kolonnasining
pastki qismida joylashgan kubni qizdirish natijasida qayta tiklash sodir bo„ladi.
Qayta tiklanga TEG issiqlik almashinuv idishidan yana qaytadan quritish
jarayoniga beriladi. TEGni yo„qotilgan qismini to„ldirish rezerv sig„imidan naso
yordamida amalga oshiriladi va gazni tozalash qurilmasidagi quritilgan gaz o„z
bosimi ostida iste‟molchiga beriladi.
Quduqning mahsulotlaridan qatlam suvlarini oldindan tashlash. Neft va
gazni
yig„ish tizimining asosiy xususiyati quduq ustini shaxobchali
joylashtirilishiga va nisbatan katta bo„lmagan favvoralanish energiyasiga
bog„liqdir.Bunday holat ko„pgina konlarning
uchastka tizimida quduqning
46
mahsulotlarni guruhli bir quvur uzatma orqali tshplash qo„llanilib dastlabki yig„ish
punktining ajratgichiga uzatiladi va u yerda gazsizlantirilgan keyin neft nasos
yordamida markaziy yig„ish punktiga (MYP) yo„naltiriladi, gaz esa-iste‟molchiga
beriladi.
Neftgaz ajratgichlari quduqning suyuqlik mahsulotidan gazni ajratishda
xizmat qiladi. Shuning uchun neft konlarida ko„pincha SDTQ (suvni dastlabki
tashlash qurilmasi) qo„llaniladi. Bunday qurilmalarda yotiq ajratgichlar qo„llaniladi
va tik ajratgichlarga nisbatan qator afzalliklarga (bir xil hajmdagi apparatlarda
yuqori ko„rsatgichdagi uzatish, ajratishning sifatini yuqoriligi, xizmat ko„rsatishni
va nazoratni soddaligi) ega.
Neft konlarini hozirgi vaqtda jihozlashda OG-200 turidagi yotiq tindirgichlar
kneftni ajroatishni birinchi va eng so„nggi
bosqichida suvn ajratishga
mo„ljallangan hamda eng sunggi bosqichda issiq ajratish ham amalga oshiriladi.
Ajratib olingan suv qatlamga haydashdan oldin daslabki tayyorlashdan
o„tkaziladi va tizimda qatlam bosimini saqlab turishda taqsimlangunga qadar tala
qilingan ishlatish xossasiga erishish maqsadida tozalanadi. Qatlam suvlarini
filtrlashda va tozalashda quyidagi jihozlardan foydalaniladi: qatlam suvini
tindirgichlaridan;
rezervuar-tindirgichlardan;
neft
tutqichlardan,
qum
ajratgichlardan va ko„l-tindirgichlaridan. Mahsuldor qatlamga haydaladigan
suvga quyidagi talablar qo„yiladi: mexanik aralashmalarning
va temirning
miqdorini katta (20 mg/l gacha) bo„lmasligi; neft emulsiyasining miqdorini
kichikligi (35 mg/l gacha); bosimli va taqsimlovchi quvur uzatmalarga, nasoslarga,
haydovchi quduqlarning quduq jihozlariga nisbatan korroziya inertligi; suvdv
vodorod sulfitning, uglerod ikki oksidining, suvda o„suvchi mikroorganizmlarning
mavjud bo„lmasligi.
