iborat bo‘lgan. Bu davrda o‘simliklar suv muhitidan
quruqlikka chiqishga
muvaffaq bo‘ladi. Moxlar, qirqbo‘g‘imlar va plaunlar kabi o‘simliklarning qazilma
holdagi qoldiqlari shved paleobotaniklari tomonidan kembriy qatlamlaridan
topilganligi buning yaqqol dalilidir.
Ordovik
davriga kelib, eukariotlar orasida
sifonli yashil qo‘ng‘ir va qizil suvo‘tlar rivoj topgan. Chuchuk suv havzalari
qirg‘oqlarida yashovchi sporali o‘simliklar — psilofitlar xilma-xil bo‘la boshlaydi.
Dengizlarda korallar va tabulyatlar ishtirokida riflar hosil bo‘lishi kuchaygan,
yelkaoyoqli
hayvonlar, boshoyoqli va qorinoyoqli mollyuskalar xilma-xil bo‘lgan.
Bu davrda birinchi marta lishayniklar rivojlangan. Trilobitlarning xilma- xilligi
ortgan. Foraminiferalar, bulutlar va ikki pallali mollyuskalar nisbatan kamaygan.
Silur
davrida qisqichbaqachayonlar, boshoyoqli mollyuskalar rivoj topgan.
Yashash uchun kurashda umurtqasiz hayvonlardan bo‘lgan korallalar
(kovakichlilar) asta-sekin arxeotsiatlarni siqib chiqargan.
Bu davrda umurtqali
hayvonlarning dastlabki vakillari qalqonli baliqlar paydo bo‘lgan. Silur davrining
oxiriga kelib, quruqlikda o‘simliklar olami anchagina rivojlangan va paporotniklar,
moxlar, qirqbo‘g‘imlar, plaunlar paydo bo‘lgan. Xlorofilsiz geterotrof o‘simliklar -
zamburug‘lar hosil bo‘lgan.
Devon
davrida quruqlikning ko‘tarilishi va
dengizlarning qisqarishi hisobiga iqlim keskin ravishda mo‘tadillashgan. yer
sharining issiq rayonlarida esa iqlimning quruq bo‘lishi dasht va chala dashtlarni
vujudga keltirgan. Cho‘tka qanotli baliqlar keyinchalik umurtqali hayvonlarning
quruqlikka tarqalishiga zamin yaratgan. Umurtqali
hayvonlarning quruqlikdagi
dastlabki
ajdodlari
qalqon
boshli
amfibiyalar,
ya'ni
stegotsefallarning
rivojlanishiga olib kelgan.
Toshko‘mir,
ya'ni karbon, davriga kelib, iqlim issiq va
nam bo‘lgan. Tropik o‘rmonlarda uzunligi 30—40 metrga, eni 1—2 metrga
yetadigan daraxtsimon plaunlar—lepidodendronlar,
sigillyariyalar avj olib
rivojlangan. Qirqbo‘g‘imlar daraxtlar ko‘rinishida bo‘lgan. Daraxtsimon
qirqbo‘g‘imlar bo‘yi bir necha metr bo‘lib, ular botqoqlikda yashagan.Quruq
sharoitda umurtqali hayvonlarning yangi sinfi — reptiliyalar, dastlabki
katilozavrlar rivojlangan. Hasharotlarning uchar formalari — suvaraklar,
ninachilar, chigirtkalar, qandalalar ham rivojlangan. Dengizlarda baliqlar, ayniqsa,
akulalar ko‘plab uchragan.
Shuningdek, yelkaoyoqlilar, mollyuskalar, ignaterililar
suv tubida keng tarqalgan. Trilobitlar ancha kamaygan.
Perm
davrida quruqlik ko‘tarilgan, iqlim quruq va sovuq bo‘la boshlagan.
Natijada nam tuproqda gurkirab o‘sgan o‘rmonlar
faqat ekvatorga yaqin
joylardagina saqlanib qolgan. Paporotniksimonlar asta-sekin qirilib, ochiq
urug‘lilar keng tarqala boshlagan. Iqlimning quruq bo‘lishi qadimgi sudralib
yuruvchilarning xilma-xillashuviga sabab bo‘lgan. Perm davrining o‘rtalariga kelib
katilozavrlar anchagina rivoj topgan. Paleozoy
erasining oxiriga kelib, tog‘ hosil
bo‘lish jarayonlari quruqlikning yanada kengayishiga,
