|
Hayvonlarda otalanish va o‘simliklar urug‘lanish
Pdf ko'rish
|
| bet | 132/251 | | Sana | 07.06.2024 | | Hajmi | 7,63 Mb. | | #261339 |
Bog'liq biologiya majmua4. Hayvonlarda otalanish va o‘simliklar urug‘lanish
Hayvonlarda otalanish.
Yuksak darajada tuzilgan barcha hayvon va o’simliklar jinsiy yo’l bilan
ko’payadi. Jinsiy ko’payishda tuxum va urug’ hujayralar ishtirok etadi. Bu esa o’z navbatida urug’lanish yoki
otalanishdan boshlanadi. Urug’lanishdan oldin urchish jarayoni sodir bo’ladi. Urchish ikkita jinsning, ya'ni
erkak va urg’ochi individlarning o’zaro qo’shilishi hisoblanadi. Ikki xil jinsiy hujayralarning-spermatozoid
va tuxum hujayralarning o’zaro qo’shilishi
urug’lanish
yoki
otalanish
deb ataladi (30-rasm).
30-rasm. Urug’lanish
jarayoni
bosqichlarining
ketma-ketligi (V.G. Eliseev,
1983 bo’yicha).
1-tuxum hujayraning sitoplaz-
masi; 2-tuxum hujayraning
yadrosi; 3-yaltiroq qobiq;
4-follikulyar epiteliy;
5-sperma-tozoidning boshi;
6-sperma-tozoidning bo’yni;'
7-spermatozoidning dumi;
8- spermatozodni qabul qiluvchi
do’nglik; 9-urug'lanish qobig’i;
10-urg’ochilik pronukleusi;
11-erkaklik pronukleusi;
12-sentriolalar o’rtasidagi duk; 13-
sinkarion;
Urug’lanish natijasida
zigota
hosil bo’ladi. Zigota grekcha zigotos-qo’shilgan degan ma'noni
bildiradi. Zigota ham bitta hujayradan iborat, ammo u somatik va jinsiy hujayralardan sifat jihatdan farq
qilib, unda ota-ona belgilari boladi. Erkak individlar spermatozoid ishlab chiqarishi, ya'ni spermatozoid va
u bilan birgalikda suyuqlik ishlab chiqarish jarayoni
evvakulyatsiya
deyiladi. Bu hodisa ham juda
murakkab jarayon hisoblanadi. Jinsiy hujayralar yetilgandan keyin otalanish jarayoni sodir bolmasa, ular
tezda halok boladi. Shuning uchun urug’lanish mumkin qadar tezroq sodir bo’lishi kerak. Urug’lanish
qaerda sodk bo’lishiga qarab ikki xilda boiadi:
|
| |
