• 26-rasm. Erkak (spermatogenez) va urg’ochi (oogenez) hayvon jinsiy hujayralari
  • O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi namangan davlat instituti




    Download 7,63 Mb.
    Pdf ko'rish
    bet129/251
    Sana07.06.2024
    Hajmi7,63 Mb.
    #261339
    1   ...   125   126   127   128   129   130   131   132   ...   251
    Bog'liq
    biologiya majmua

    akrosoma
    joylashadi. U fermentlaiga boy bo‘lib, urug‘lanish paytida tuxum hujayra qobigini 
    yeritadi. Akrosomadan keyin bosh qismda 
    yadro
    joylashgan. Spermatozoidning bo’yin qismida
    sentriola

    mitoxondriyalar
    bo‘ladi. Dum qismi spermatozoidning harakatlanishini ta’minlaydi. 
     
    Ontogenez 
     
    Urg‘ochi organizmlarning jinsiy hujayralarini rivojlanishi
    ontogenez
    deyiladi. Oogenez 
    jarayonining spermatogenezdan farqi shundan iboratki, birinchidan, birlamchi
    oosit (oosit I)
    ning 
    o’sish bosqichi ko‘proq davom etadi. Ikkinchidan oositda oziq moddalarning yig‘ilishi ro‘y beradi. 
    Ootsit I meyozning reduksion bo‘linishidan so’ng ikkita hujayra - biri yirik 
    oosit II,
    ikkinchisi mayda 
    oosit II hosil etadi. U 
    birinchi tartibli
    yo‘naltiruvchi tana
    deb ataladi. Ekvatsion bo‘linishdan
    so‘ng oosit II dan bitta yirik 
    ootida
    va bitta mayda ootida, birinchi tartibli yo‘naltiruvchi
    tanadan esa ikkita mayda ootida hosil bo‘ladi. Shunday qilib meyozning reduksion va ekvatsion 
    bo‘linishidan so‘ng to‘rtta ootidalar hosil bo‘ladi. 
    26-rasm.
    Erkak (spermatogenez) va urg’ochi (oogenez) hayvon jinsiy hujayralari
    rivojlanishining solishtirma sxemasi. Hujayralarda bir juft xromosomalar tasvirlangan
     


     
     
     
     
     
     
     
    27-rasm. 
    Tuxum (A) va urug‘ (B) hujayra. 
     
     
    Ulardan uchtasi mayda, bittasi yirik ootida bo‘ladi. Faqat yirigi - 
    tuxum 
    hujayra keyingi 
    rivojlanish va urug’lanishga layoqatlidir. Qolgan uchta mayda ootidalar yo‘naltiruvchi tana bo’lib, 
    keyinchalik yemiriladi (26-b rasm). 
    Tuxum hujayra yirik, sitoplazmaga boy, qobiq bilan o’ralgan, uni tashqarisida ko‘plab
    follikul hujayralar joylashgan bo’ladi (36-a rasm). 
    Sut emizuvchi hayvonlarning tuxum hujayrasi bevosita urug’lanishdan oldin yoki urug’lanish 
    davrida yetiladi. Tuxum hujayra vaqt-bevaqt yetilib turadi. Ayollarda odatda bir oyda bitta tuxum 
    hujayra yetiladi. Umurtqali hayvonlarning ko‘pchiligida tuxum
    hujayra yilning ma’lum
    mavaumida ko‘pincha bahor oylarida yetiladi. Odam tuxum hujayrasining vazni 10
    -5 
    g ga teng 
    bo’lib, kam harakatchan. Spermatozoid esa maydaroq 10
    -9
    g ga teng, harakatchan bo’ladi. 

    Download 7,63 Mb.
    1   ...   125   126   127   128   129   130   131   132   ...   251




    Download 7,63 Mb.
    Pdf ko'rish

    Bosh sahifa
    Aloqalar

        Bosh sahifa



    O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi namangan davlat instituti

    Download 7,63 Mb.
    Pdf ko'rish