|
O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi namangan davlat instituti
Pdf ko'rish
|
| bet | 214/251 | | Sana | 07.06.2024 | | Hajmi | 7,63 Mb. | | #261339 |
Bog'liq biologiya majmuaAkala
va
Kuk
navlarini o‘zaro duragaylashdan
L.V.Rumshevich
g‘o‘zaning mashhur
108 navini
chiqarishga muvaffaq bo’lgan.
Geterozis hodisasi va uning biologik xususiyati
Odatda o‘z-o‘zidan changlanadigan yoki xromosomalar soni o’xshash turlar o‘zaro
chatishtirilganda birinchi avlod duragaylari urug‘chi va changchi o‘simliklarga nisbatan kuchli
rivojlangan, yashovchan va hosildor bo’ladilar. Bu hodisa fanda
geterozis
yoki
«duragay kuchi»
deb
ataladi. Odatda geterozis duragaylarning faqat birinchi avlodida kuzatiladi.
O‘simlik va hayvonlar seleksiyasida
geterozis
deb ataluvchi
duragaylarning hayot-chanligini
o‘rganish muhim ahamiyatga ega. Geterozis tyerminini
1914
yilda amyeri-kalik olim
Dj.Shell
taklif etgan. Har xil avlod, tur, navlar va inbred liniyalar chatishtirilganda birinchi bo‘g‘in
o‘simliklarda hayotchanlik, hosildorlik va boshqa bir qancha belgilar bo‘yicha boshlang’ich ota-ona
formalardan o‘zib ketish hodisasi yuz beradi. Biroq, keyingi (F
2
, F
3
va xakozo) bo‘g‘in duragay
organizmlarda geterozis hodisasi so‘nadi.
Shved genetik olimi
A.Gustafsson
taklifi bilan o‘simliklarda geterozis hodisasi uch asosiy tipga
bo‘lib o‘rganiladi. Bular:
reproduktiv
,
somatik
va
adaptiv
tiplar bo‘lib, har biri o‘simlik yuzaga
chiqanda o‘ziga xos xususiyatlar paydo bo‘ladi.
1.
Reproduktiv geterozisda
F
1
duragaylarning urchish organlari yaxshi rivojlanib, u urug‘ va
mevalarning hajm va miqdor jihatdan ko‘p bo‘lishiga olib keladi.
2.
Somatik geterozis
o‘simlikning vegetativ organlarining kuchli rivojlanishiga sababchi
bo‘ladi.
3.
|
| |
