O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi namangan davlat instituti




Download 7,63 Mb.
Pdf ko'rish
bet7/251
Sana07.06.2024
Hajmi7,63 Mb.
#261339
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   ...   251
Bog'liq
biologiya majmua

o‘zgaruvchanlik
xosdir. Bu jarayon ham irsiyat moddasi - nuklein kislotalardagi o‘zgarish natijasida sodir bo‘ladi. 
Yuqorida bayon etilgai tiriklikning barcha belgi va xususiyatlari qatorida sharoitga moslashish , o‘z-
o‘zini brshkarish, hosil qilish hamda ichki muhit sharoitining barcha ko‘rsatkichlarni turg‘un holatda 
saqlash ya’ni organyazm gomeostazini belgilab berish kabi murakkab jarayoilar majmui har bir tirik 
mavjudot uchun xos bo‘lgan belgilarning zamonaviy tushunchasi hisoblanadi. 
Yer kurrasi zaminidagi turli-tuman o‘simlik va hayvonot dunyosi shundaygina tarqalib 
qolmay, balki uning tarqalishini o‘zaro uzviy bog‘lanish hosil qilgan yagona hamkor sistema bunyod 
etadi. Bu sistema yaratuvchilar, iste’molchilar, organnk moddalarni parchalovchilar hamda 
muhitning qisman tirik bo‘lmagan tarkibiy qismlarini o‘z ichiga oladi. Tarkibiy qismlar orasidagi 
munosabat va shu jarayonda insonning o‘rni muhim ahamiyatga egadir. Munosabatlararo jarayondan 
inson o‘ziga naf chiqarish bilan mavjudotlar va atrof muhit o‘rtasidagi mutanosiblik aloqasining 
buzilmasligi ekologiyaning dolzarb masalasi tarzida o‘rganiladi. 
Biologiya fani bo‘lg‘usi agronom, seleksionerlarning shakllanishida dunyoqarashidagi ilmiy-
tabiiy biri hisoblanadi. Zamonaviy biologiya bir tomondan hayot faoliyatining fizik-kimyoviy 
asoslari va sistemali mexanizmlarni anglatuvchi bilimlarining tez rivojlanayotganligi bilan 
ifodalansa, ikkinchi tomondan biologiyaning sopial mohiyagi ortishi, ya’ni biologiyaning jamiyat 
hayoti hamda uning o‘rganish ob’ekti hisoblanishi bilan uzviy bog‘liqligi ortib bormoqda. 
Yer yuzidagi hayvonlar va oʻsimliklar odamlar uchun oziq-ovqat manbai boʻlganligi nazarda 
tutiladigan boʻlsa, biologiya tarixi odam gʻorda hayot kechira boshlagan davrdan, hatto undan ham 
oldinroq boshlangan deyish mumkin. Ibtidoiy odamlar boshpana topgan gʻorlarga chizilgan 
hayvonlarning rasmlari va ov manzarasi ularni hayvonlar tuzilishidan xabardor ekanligini koʻrsatadi. 
Xuddi shunday rasmlar Surxondaryo viloyatidagi Koʻxitang togʻining Zirovutsoy darasi gʻorlaridan 
topilgan. Hozirgi zamon biologiya fanining rivojlanishi Oʻrta dengiz boʻyida yashovchi xalqlar 
(Qadimgi Misr, Yunoniston) sivilizatsiyasi bilan bogʻliq.
Yunon va Rim naturfilosoflari birinchi boʻlib hayotning mohiyati va kelib chiqishini 
matyerialistik nuqtai nazardan tushuntirib berishga harakat qilishgan. Xususan, 

Download 7,63 Mb.
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   ...   251




Download 7,63 Mb.
Pdf ko'rish

Bosh sahifa
Aloqalar

    Bosh sahifa



O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi namangan davlat instituti

Download 7,63 Mb.
Pdf ko'rish