|
O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi namangan davlat institutiBog'liq biologiya majmuao‘zgaruvchanlik
xosdir. Bu jarayon ham irsiyat moddasi - nuklein kislotalardagi o‘zgarish natijasida sodir bo‘ladi.
Yuqorida bayon etilgai tiriklikning barcha belgi va xususiyatlari qatorida sharoitga moslashish , o‘z-
o‘zini brshkarish, hosil qilish hamda ichki muhit sharoitining barcha ko‘rsatkichlarni turg‘un holatda
saqlash ya’ni organyazm gomeostazini belgilab berish kabi murakkab jarayoilar majmui har bir tirik
mavjudot uchun xos bo‘lgan belgilarning zamonaviy tushunchasi hisoblanadi.
Yer kurrasi zaminidagi turli-tuman o‘simlik va hayvonot dunyosi shundaygina tarqalib
qolmay, balki uning tarqalishini o‘zaro uzviy bog‘lanish hosil qilgan yagona hamkor sistema bunyod
etadi. Bu sistema yaratuvchilar, iste’molchilar, organnk moddalarni parchalovchilar hamda
muhitning qisman tirik bo‘lmagan tarkibiy qismlarini o‘z ichiga oladi. Tarkibiy qismlar orasidagi
munosabat va shu jarayonda insonning o‘rni muhim ahamiyatga egadir. Munosabatlararo jarayondan
inson o‘ziga naf chiqarish bilan mavjudotlar va atrof muhit o‘rtasidagi mutanosiblik aloqasining
buzilmasligi ekologiyaning dolzarb masalasi tarzida o‘rganiladi.
Biologiya fani bo‘lg‘usi agronom, seleksionerlarning shakllanishida dunyoqarashidagi ilmiy-
tabiiy biri hisoblanadi. Zamonaviy biologiya bir tomondan hayot faoliyatining fizik-kimyoviy
asoslari va sistemali mexanizmlarni anglatuvchi bilimlarining tez rivojlanayotganligi bilan
ifodalansa, ikkinchi tomondan biologiyaning sopial mohiyagi ortishi, ya’ni biologiyaning jamiyat
hayoti hamda uning o‘rganish ob’ekti hisoblanishi bilan uzviy bog‘liqligi ortib bormoqda.
Yer yuzidagi hayvonlar va oʻsimliklar odamlar uchun oziq-ovqat manbai boʻlganligi nazarda
tutiladigan boʻlsa, biologiya tarixi odam gʻorda hayot kechira boshlagan davrdan, hatto undan ham
oldinroq boshlangan deyish mumkin. Ibtidoiy odamlar boshpana topgan gʻorlarga chizilgan
hayvonlarning rasmlari va ov manzarasi ularni hayvonlar tuzilishidan xabardor ekanligini koʻrsatadi.
Xuddi shunday rasmlar Surxondaryo viloyatidagi Koʻxitang togʻining Zirovutsoy darasi gʻorlaridan
topilgan. Hozirgi zamon biologiya fanining rivojlanishi Oʻrta dengiz boʻyida yashovchi xalqlar
(Qadimgi Misr, Yunoniston) sivilizatsiyasi bilan bogʻliq.
Yunon va Rim naturfilosoflari birinchi boʻlib hayotning mohiyati va kelib chiqishini
matyerialistik nuqtai nazardan tushuntirib berishga harakat qilishgan. Xususan,
|
| |