|
O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi namangan davlat institutiBog'liq biologiya majmuaK. Gesnyerning
5 jildli
"
Hayvonlar tarixi"
,
italiyalik
U. Aldrovandining
13
jildli monografiyasi, fransuz naturalisti
G. Rondele
va italyan
Ch. Salvianining
dengiz orti
mamlakatlari hayvonlari toʻgʻrisidagi asarlari shular jumlasidandir. Bu davrda anatomiya sohasida
ayniqsa katta kashfiyotlar qilindi. Ingliz olimi
U. Garvey
(1578—1657) oʻzining
qon aylanish
sistemasi
toʻgʻrisidagi taʼlimotini yaratadi. Italiyalik olim
F. Redining
tajribalari tufayli (1667)
hayotning oʻz-oʻzidan paydo boʻlishi toʻgʻrisidagi taʼlimotga katta zarba berilgan boʻlsada, uning
batamom barham topishiga olib kelmadi. Koʻpchilik olimlar tuxum hujayraga ega boʻlmagan tuban
organizmlar oʻz-oʻzidan paydo boʻlishi mumkin degan fikrga ega edi.
XVI-asrda mikroskopning kashf etilishi biologiyaning rivojlanishi uchun katta ahamiyatga
ega boʻldi. Angliyalik
R. Guk
tomonidan
hujayra
ning kashf etilishi (1665), gollandiyalik
A.
Levenguk
tomonidan bir hujayralilar va spermatozoidlar (1673), ingliz
T. Millington
(1676) va
nemis
R.Kamerarmus
(1694) tomonidan oʻsimliklarda jinsiy tafovutlarning, italiyan
Malpigi
(1675—79) va ingliz
N. Gryu
(1671—82) tomonidan oʻsimlik toʻqimalari, shuningdek baliqlar
tuxum hujayrasi (
N. Steno
, 1667) va kapillyar qon tomirlarining kashf etilishi mikroskop ixtiro
qilinishi bilan bogʻliq. Bu kashfiyotlar embriologiyada
ovistlar
va
animalistlar
deb ataluvchi ikki
oqimning paydo boʻlishiga olib keldi. Ulardan birinchilari—organizm mitti murtak holida tuxum
hujayra ichida, ikkinchilari—urugʻ hujayra ichida boʻladi, keyingi oʻzgarishlar faqat miqdor
oʻzgarishlardan iborat, degan xato fikrlarni ilgari surdi (Preformizm).
XVII -asr oxiri va XVIII -asr boshlarida oʻsimlik va hayvonlarning sunʼiy sistemasini yaratish
borasida bir qancha urinishlar boʻldi. Ingliz olimi
|
| |
