Laboratoriya mashg’ulotlari mazmuni va unga ajratilgan soatlar
№
|
mashg`ulotlari mavzusi
|
mashg`ulotlar maqsadi
|
soati
|
1.
|
TSilindrsimon tishli g`ildiraklar va ulardan tuzilgan uzatma konstruktsiyasini o’rganish hamda ularning parametrlarini aniqlash.
|
TSilindrsimon tishli uzatmalar parametrlari aniqlanadi va loyihalash ishlarida foydalaniladi
|
2
|
2.
|
Konussimon tishli g`ildiraklar va ulardan tuzilgan uzatma konstruktsiyasini o’rganish hamda ularning parametrlarini aniqlish.
|
Konussimon uzatma parametrlari hisoblanib loyixalashda foydalaniladi
|
2
|
3.
|
CHervyakli uzatma elementlari konstruktsiyalarini o’rganish.
|
CHervyakli uzatma parametrlari hisoblanadi va loyihalashda foydalaniladi
|
2
|
4.
|
TSilindrsimon tishli g`ildirakli reduktorlarning tuzilishini o’rganish va ularning parametrlarini aniqlash.
|
TSilindrsimon reduktorning parametrlari aniqlanib kurs ishini bajarishda foydalaniladi
|
2
|
5.
|
Konussimon tishli g`ildirakli reduktorlarning tuzilishini o’rganish va ularning parametrlarini aniqlash.
|
Konussimon reduktorning parametrlari aniqlanib kurs ishini bajarishda foydalaniladi
|
2
|
6.
|
CHervyakli reduktorlarning tuzilishini o’rganish va ularning parametrlarini aniqlash.
|
CHervyakli reduktorning parametrlari aniqlanibkurs ishini bajarishda foydalaniladi
|
2
|
7.
|
Zanjarli uzatmalarning tuzilishini o’rganish va ularning geometrik parametrlarini aniqlash.
|
Zanjirli uzatmalarning parametrlarini aniqlanadi va kurs iini bajarishda foydalaniladi
|
2
|
8.
|
Ponasimon tasmali uzatmalarning tuzilishini o’rganish va ularning parametrlarini aniqlash.
|
Dumalash podshipniklarining parametrlari aniqlanadi va kurs ishini bajarishda foydalaniladi
|
1
|
9.
|
Dumalash podshipniklarning tuzilishini o’rganish va ularning parametrlarini aniqlash.
|
Dumalash podshipniklarning parametrlarini aniqlanadi va kurs ishini bajarishda foydalaniladi
|
1
|
10
|
Rezbali birikmalarning tuzilishini o’rganish va ularning parametrlarini aniqlash.
|
Rezbali birikmalarning parametrlarini aniqlanadi va kurs ishini bajarishda foydalaniladi
|
2
|
|
jami
|
|
18
|
Kurs ishi tarkibi, ularga qo’yiladigan talablar.
Kurs ishini bajarish o’quv rejasida ko’zda tutilgan va har bir talaba uchun zaruriydir. Talaba kurs ishini bajarish natijasida o’zining tadqiqot olib borish imkoniyatini ko’rsata bilishi kerak. SHu maqsadda bo’lg`usi o’qituvchilar quyidagi malaka va ko’nikmalarga ega bo’lishlari zarur:
a) pedagogika, psixologiya, falsafa, sotsiologiya fanlari bo’yicha bibliografik ko’rsatkichlardan foydalanishni o’rganish;
b) mavzu bo’yicha minimal darajadagi muayyan adabiyotlarni o’rganish va zaruriy ma`lumotlarni qayd qila olish;
v) zamonaviy adabiyotlarni tahlil qilish natijasida o’rganilayotgan masalaning holatini izchil bayon qilish;
g) agar mavzu uchun zarur bo’lsa, turli tipdagi ta`lim muassasalaridagi pedagogik tajribalarni yig`ish, tahlil qilish va umumlashtirish;
d) tajriba-sinov ishini o’tkazish, qo’lga kiritilgan empirik materialni qayta ishlash, uni tahlil qilish, tizimga solish, izlhlash va zaruriy xulosalarni chiqarish.
Kurs ishlari quyidagicha tuzilishga ega bo’lishi va ularning mazmuni, hajmi va ramiylashtirishga qo’yiladigan talablar:
Titul varog`i – YUqorida oliy ta`lim muassasa va kafedra nomi, varoqning o’rtasida talabaning familiyasi, ismi, otasining ismi, fakulteti, kursi va guruhi yoziladi. Quyiroqda kurs ishining mavzusi, yana ham pastroqda o’ngdan ilmiy rahbarning familiyasi, ismi, otasining ismi, chapda uning ilmiy daraja va unvoni ko’rsatiladi. Pastida kurs ishi yozilgan yili qayd qilinadi.
Mundarija – kurs ishining rejasi va uning bob, bo’limlari ko’rsatiladi. U kurs ishining tuzilishiga qat`iy mos bo’lishi, qisqa, lo’nda, ketma-ketlikda va aniq tarzda uning ichki mantiqini ochib berishi zarur. SHuningdek, unda ishning har bir boblari va bo’limlari qaysi sahisadan boshlanishi aniq ko’rsatiladi.
Kirish – tadqiqot mavzusining dolzarbligi, uning asosiy harakteristikalari (tadqiqotning muammosi, ob`ekti, predmeti, maqsad-vazifalari, gipotezasi)ko’rsatiladi. Kirishda, shuningdek, tadqiqotning asosiy g`oyasi haqida ham ma`lumot beriladi. Ishning kirish qismida A-4 formatli, 2-3 varog`dan iborat bo’lishi zarur.
Kurs ishining asosiy qismi – rejadagi asosiy qisimlarni o’z ichiga oladi. Unda tekshirilayotgan masalaning tarixi va nazariyasi ko’rsatiladi, mavjud adabiyotlarining tanqidiy tahlili beriladi, muallifning o’z nuqtai nazari bayon qilinadi. So’ngra mustaqil ravishda o’tkazilgan tadqiqotning metodlari, tashkil etilishi va natijalari bayon qilinadi. Kurs ishining hajmi A-4 formatdagi 15-20 varog`dan iborat bo’ladi. Har bir saxifada 30ta satr, har bir satrda 60ta belgi (so’z orasidagi o’tishlar va tinish belgilarini hisobga olgan holad) bo’lishi kerak. O’ngdan 3sm, chapdan 1sm, yuqori va pastdan 2.5sm joy qoldiriladi. Sarlavha va sarlavhachalar asosiy materialdan 3 interval hajmda ajratiladi. Ish mantiqiy izchillikda, adabiy til normalarida yoziladi.
Xulosa – ishning muallif tomonidan ishlab chiqilgan asosiy natija va xulosalari keltiriladi: ularning amaliy ahamiyati, ish natijalarining joriy qilish imkoniyatlari va mavzuni kelgusida tadqiq qilish istiqbollari ko’rsatiladi. Xulosani yozishda qo’yiladigan asosiy talab uning qisqa va mulohazali bo’lishidan iborat.
Foydalanilgan adabiyotlar ro’yhati – ro’yhatga muallif tomonidan ishni yozish jarayonida foydalanilgan barcha adabiyotlar kiritiladi (bunda ular qaerda nashr qilinganidan qat`iy nazar alohida nashr, to’plam, jurnal, gazeta bo’lsa ham albatta qo’rsatilishi shart). Ro’yhatda manbalar umumiy raqamlashtirilgan xolda keltiriladi. 7Manbaning ma`lumotlari qo’rsatilayotganda muallifning ismi-familiyasi, asarning nomi, nashr qilingan joyiva yili, saxifalarning umumiy soni beriladi.
Ilovalar – odatda aloxida sahifalarda ko’rsatiladi. Ularning har biri o’z mavzusiga ega bo’ladi va o’ng tomonning yuqorisida «Ilova» degan yozuv qayd qilinadi. Agar ilovalar bir nechta bo’lsa «1-ilova», «2-ilova» tarzida rasmiylashtiriladi.
Kurs loyihasi mavzulari:
Mavzu. Konveyrlarga uzatma tanlash.
Kurs ishini bajarish uchun har bir talaba oldindan berilgan ma`lumotlarga asoslanib, taxminan quyidagi tartibda hisoblash tushuntirish ishlarini bajaradi.
a) Uzatmani kinematik hisobi va zaruriy elektrodvigatelni tanlash.
b) Reduktor hisobi.
1. To’g`ri tishli,
2. Qiyshiq tishli,
3. Konussimon g`ildirakli,
4. CHervyakli uzatmalardan iborat bo’lgan mexanik uzatmalarning birortasi.
5. Reduktor tishli uzatmalarning konstruktiv o’lchamlari.
6. Vallarning taxminiy hisobi.
7. Vallarning aniqlashtirilgan hisobi.
8. Reduktor kompanovkasining eskizli bajarish.
9. Podshipnikni tashlash va uni hisobi.
10. Mufta tanlash.
11. SHponka tanlash.
Kurs loyihasi bajarishda tavsiya etiladigan mavzular nomi.
To’g`ri tishli tsilindirik g`ildirakli reduktor.
Qiyshiq tishli tsilindrik g`ildirakli reduktor.
Konus tishli reduktor.
CHervyakli reduktor.
Mustaqil ishlarning mavzulari mazmuni va ularga ajratilgan soatlar
№
|
Mustaqil ishlarning mavzulari
|
Detallarni ishlash layoqati va uni ta`minlash.
|
soati
|
|
Detallarni ishlash layoqati va uni ta`minlash.
|
Mashinasozlikda ishlatiladigan materiallar.
|
4
|
|
Mashinasozlikda ishlatiladigan materiallar.
|
Uzatmalar haqida umumiy tushunchalar.
|
4
|
|
Uzatmalar haqida umumiy tushunchalar.
|
Friktsion uzatmaning asosiy turlari.
|
4
|
|
Friktsion uzatmaning asosiy turlari.
|
YAssi tasmalarni tayyorlash uchun ishlatiladigan materiallar
|
4
|
|
YAssi tasmalarni tayyorlash uchun ishlatiladigan materiallar
|
Tishli uzatmaning geometriyasi va kinematikasi.
|
4
|
|
Tishli uzatmaning geometriyasi va kinematikasi.
|
Tishli g`ildiraklarning yemirilish turlari.
|
4
|
|
Tishli g`ildiraklarning yemirilish turlari.
|
To’g`ri tishli tsilindrsimon g`ildiraklarni eguvchi kuchlanish bo’yicha xisoblash.
|
4
|
|
To’g`ri tishli tsilindrsimon g`ildiraklarni eguvchi kuchlanish bo’yicha xisoblash.
|
Qiya va shevron tishli tsilindr uzatmalarni xisoblashning o’ziga xos xususiyatlari.
|
4
|
|
Qiya va shevron tishli tsilindr uzatmalarni xisoblashning o’ziga xos xususiyatlari.
|
Konussimon g`ildirakli tishli uzatmalarni eguvchi kuchlanish bo’yicha xisoblash.
|
|
|
Konussimon g`ildirakli tishli uzatmalarni eguvchi kuchlanish bo’yicha xisoblash.
|
CHervyakli uzatmaning kinematikasi va geometriyasi.
|
4
|
|
CHervyakli uzatmaning kinematikasi va geometriyasi.
|
CHervyakoi uzatmani eguvchi kuchlanish bo’yicha hisoblash.
|
4
|
|
CHervyakoi uzatmani eguvchi kuchlanish bo’yicha hisoblash.
|
Zanjirli uzatmalarning asosiy harakteristkilari, uzatmadagi kuchlar va hisoblash tartibi.
|
4
|
|
Zanjirli uzatmalarning asosiy harakteristkilari, uzatmadagi kuchlar va hisoblash tartibi.
|
Vallarni mustahkamlikka hisoblash.
|
4
|
|
Vallarni mustahkamlikka hisoblash.
|
Vallarni mustahkamlikka hisoblashning aniqlashtirilgan va taqribiy usuli.
|
4
|
|
Vallarni mustahkamlikka hisoblashning aniqlashtirilgan va taqribiy usuli.
|
Sirpanish podshipniklari. Sirpanish podshipniklarni shartli hisobi.
|
4
|
|
Sirpanish podshipniklari. Sirpanish podshipniklarni shartli hisobi.
|
Dumalash podshipniklari, umumiy ma`lumotlar.
|
4
|
|
Dumalash podshipniklari, umumiy ma`lumotlar.
|
Muftalar, sharnirli richagli muftalarni hisoblash.
|
4
|
|
Muftalar, sharnirli richagli muftalarni hisoblash.
|
Birikmalar, umumiy ma`lumot.
|
6
|
|
Birikmalar, umumiy ma`lumot.
|
SHponkali va shlitsali birikmalar.
|
6
|
|
SHponkali va shlitsali birikmalar.
|
|
4
|
|
jami
|
|
84
|
NAZORAT SAVOLNOMALARI
Mashina detallari fanining o’rni va ahamiyati, rivojlanish tarixi, nazariy va metodalogik asoslari va o’rganiladigan muammolari.
|
Detallarni ishlash layoqati va uni ta`minlash. Loyixalayotgan mashina detallarini ishlash layoqati ularning mustaxkamligi, bikrligi, issiqbardoshligi, yoyilishga va titirashga chidamliligi.
|
Ruxsat etilgan kuchlanishni aniqlash. Har qanday detalni loyixalash ruxsat etilgan kuchlanish qiymatini tanlashga bog`liq, detalning mashinada yaxshi ishlashini, materialni nisbatan kam sarf qilinishini ta`minlaydi.
|
Mexanik uzatmalar. Friktsion uzatmalar
|
Friktsion uzatmani kontakt kuchlanish bo’yicha hisoblash
|
Tasmali uzatmalar va ularni hisoblashning nazariy asoslari. Uzatmada tasmalarining ishlash layoqati, uning tortishish kuchi, hamda ishlash muddati bilan belgilanadi. YAssi tasmali uzatmani hisoblash tartibi. Tasma uchun material tanlash, etaklovchi va etaklanuvchi shkiv diametrlarini aniqlash.
|
Ponasimon tasmali uzatmani hisoblash tartibi Bu xil uzatmalarda ko’ndalang kesimi ponasimon shakldagi tasmalar o’ziga mos shaklli shkiv ariqchalariga o’rnatilgan bo’ladi.
|
Tishli uzatmalar. qlarning joylashishiga qarab quydagi turlarga bo’linadi tsilindrsimon, o’qlari o’zaro paralell, o’zaro kesishuvchi va ayqash.
|
Tishli uzatmlarning ishlash qobiliyati va ularning yemirilishi. Tish sirtida hosil bo’ladigan eguvchi kuchlanish ilashishda bo’lgan tishlarning ishlash qobiliyatini belgilovchi asosiy kuchlanishlardir.
|
To’g`ri tishli tsilindrik g`ildirak tishlarni kontakt kuchlanish bo’yicha hisoblash.
|
Qiya va shevron tishli tsilindrik uzatmalarni hisoblashning o’ziga xos xususiyatlari. Uzatma aylana tezligi v=3 m\s bo’lganda qiya tishli g`ildiraklardan foydalanish tavsiya etiladi.
|
Konussimon g`ildirakli uzatmalar. Konussimon tishli uzatmalarda o’qlari o’zaro burchak ostida joylashgan bo’lib, ko’pincha bu burchaklar φ= 900 ga teng bo’ladi.
|
CHervyakli uzatmalar, kinematikasi va geometriyasi. CHervyakli uzatma bu kinematik juft bo’lib, chervyak va chervyakli g`ildiraklardan tuzilgan o’qlari esa o’zaro ayqash holatida joylashgan.
|
CHervyakli uzatmani eguvchi va kontakt kuchlanish bo’yicha hisoblash. CHervyakli uzatmalarda sirpanish tezligini kattaligi hamda bu tezlikning yo’nalishi kontakt chizig`iga nisbatan noqulay joylashganligi sababli chervyakli g`ildirak. Tish sirtining eyilishi va yulinib chiqishi hollari ko’proq sodir bo’ladi.
|
Zanjirli uzatmalar. Umumiy ma`lumotlar. Zanjirli uzatma tishli ikkita yulduzcha va ularga kiydirilgan zanjirdan iborat bo’ladi. Zanjirli uzatmalarni hisoblash asoslari. Zanjir sharnirlarining eyilishiga chidamliligini aniqlash. Zanjirli uzatmalar uchun hisoblashning asosi hisoblanadi.
|
Vallar va o’qlar. Umumiy ma`lumot. Vallar va o’qlar, tishli g`ildirak, shkiv vash u kabi aylanuvchi qisimlarni o’rnaish uchun ishlatiladigan asosiy detallar hisoblanadi.
|
Vallarni mustaxkamligini hisoblashni aniqlashtirish usulida ta`sir etuvchi momentlardan tashqari, xavfli kesimlardagi kuchlanishlar to’planishini, valning geometrik o’lchamlari xamda sirt tozaligining kuchlanishlar qiymatiga ta`siri ham e`tiborga olingan holda xavfli kesim uchun, xavfsizlik koeffitsienti aniqlanadi.
|
Podshipniklar. Sirpanish podshipniklari. Mashinalarning ishlash qobilyati va chidamliligi podshipnikni tanlash massalasiga alohida e`tibor beriladi.
|
Dumalash podshipniklari. Umumiy ma`lumot. Dumalash podshipniklari dumalab ishqalanishga sarflanadigan quvvati keskin kamaytirishga imkon beradi, ya`ni bu podshipniklarning foydali ish koeffitsienti sirpanish podshipniklariga nisbatan yuqori bo’ladi.
|
Muftalar. Muftalar val, truba va shu kabi detallarning uchlarini o’zaro ulash va burovchi moment uzatishdan iborat.
|
Brikmalar. Rezbalar . Umumiy ma`lumot. Ajraladigan birikmalarning eng ko’p tarqalgan turi rezbali birikmalardir. Bolt, vint, shpilka xususiy xollari bo’lib, mashinalarining ular vositasida yig`ilgan uzellari kerak bo’lgan vaqtda ayrim detallarga ajratilishi va yana qayta yig`ilishi mumkin.
|
SHponkali va shlitsli birikmalar.
SHponkali va shlitsli birikmalar yordamida shkiv, tishli g`ildirak, mufta va shunga o’xshash detallar vallarga mahkamlanadi. SHlitsli birikma. Valning sirtida hamda unga o’rnatilgan detal gupchigi teshigining sirtida ariqchalar o’yilib, detallardan birining chiqishiga ikkinchisining botig`iga tushadigan qilib o’rnatiladi.
|
|
