112
Bozorning asosiy tarkibiy qismlaridan biri bo’lib
iste’mol
tovarlari va xizmatlar
bozori
hisoblanadi. Bu bozorda xo’jalik sub’ektlarining barcha uchta turi: uy xo’jaliklari,
davlat va korxonalar qatnashadi.
Iste’mol tovarlari va xizmatlari bozorining maxsus turi
intellektual tovarlar
bozoridir
. Bu bozorda aqliy mehnat mahsuli bo’lgan tovarlar – ilmiy g’oyalar, texnika
yangiliklari, san’at va adabiyot asarlari, har xil axborotlar oldi-sotdi qilinadi.
Intellektual bozor tarkibida ilmiy-texnika ishlanmalarini ayirboshlash katta o’rin
tutadi. U amalda patent, litsenziya va nou-xau sotishdan iborat bo’lib, bu bozorda
asosan innovatsiya firmalari ish ko’radi. Mazkur firmalar yangiliklar yaratish, bozorda
sotish va ishlab chiqarishga joriy etish bo’yicha xizmat ko’rsatadi.
Ishlab chiqarish vositalari (resurslar) bozorida
tovar sifatidagi mehnat
vositalari va materiallar oldi-sotdi qilinadi. Bu bozorda mashina, asbob-uskuna,
xomashyo, yoqilg’i va materiallar kabi ishlab chiqarish vositalari ulgurji ravishda
sotiladi. Resurslar bozoridagi tovarlar shaxsiy iste’molga emas, ishlab chiqarish
iste’moliga xizmat qiladi, ya’ni ishlab chiqarish talabini qondiradi.
Bozorning barcha sub’ektlari o’rtasidagi iqtisodiy aloqalar iste’mol tovarlari va
resurslar bozori orqali ancha to’liq va yorqin namoyon bo’ladi (5.4-chizma).
