201
Tadbirkorlikning rivojlanishi, o’z navbatida, bir qator sharoitlarning mavjud
bo’lishini taqozo etib, ular asosida umuman tovar ishlab chiqarishning umumiy
ijtimoiy-iqtisodiy shart-sharoitlari yotadi.
Birinchidan,
tadbirkor xo’jalik yuritishda uning biron turini tanlash, ishlab
chiqarish jarayonini amalga oshirish, uni o’zgarishlarga moslashtirish, manbalarni
tanlash, resurs topish, mahsulot sotish, ularning narxini belgilash, foydani tasarruf
qilish va shu kabilar bo’yicha ma’lum huquq va erkinliklar mavjud bo’lishini taqozo
etadi.
Ikkinchidan,
tadbirkor ishlab chiqarish vositalariga, ishlab chiqarilgan mahsulot
va olingan daromadga mulkchilik huquqiga ega bo’lishi kerak. Tadbirkorlik faoliyati
mulkdorning o’zi tomonidan ham, uning mol-mulki asosida ish yurituvchi sub’ekt
tomonidan ham amalga oshirilishi mumkin.
Uchinchidan,
xo’jalik yuritish yo’lini erkin tanlash, daromadni investitsiyalash
imkoniyati va shu kabilarni real ta’minlaydigan ma’lum iqtisodiy muhit va ijtimoiy-
siyosiy sharoit yaratishi zarur.
To’rtinchidan,
tadbirkorlik mulkchilik va o’zlashtirish turli-tuman shakllari va
turlarining mavjudligini taqozo qiladi. O’z navbatida mulkchilik va o’zlashtirish
sohalaridagi turli-tumanlilikning o’zi ob’ektiv hodisa bo’lib, ishlab chiqaruvchi
kuchlarning rivojlanishi oqibati sifatida maydonga chiqadi.
Beshinchidan
, yetarli moliyaviy manbalarga, yaxshi ma’lumot va malakali
tayyorgarlikka ega bo’lish, umumiy tijorat qonunchiligi, soliq bo’yicha imtiyozlar,
tadbirkorlik muhiti va uni rivojlantirishda jamiyat manfaatdorligining mavjud bo’lishi
tadbirkorlikni rivojlantirishning navbatdagi shart-sharoitlari hisoblanadi.
Yuqorida ko’rib chiqilgan barcha shart-sharoitlar mavjud bo’lgan davlatlarda
tadbirkorlik yaxshi rivojlanadi, aks holda faoliyatning bu turi xufyona iqtisodiyot
sohasiga o’tib ketishi ehtimoli ham yuqori bo’ladi.
