O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi namangan davlat universiteti

337 
Amaliy hayotda iqtisodiy o’sishni susaytirib turuvchi omillar ham mavjud 
bo’ladiki, ular mehnat muhofazasi, atrof muhitning ifloslanishi kabi holatlar natijasida 
kelib chiqadi. Keyingi yillarda respublikamizda davlat tomonidan atrof-muhit 
ifloslanishining oldini olish, xodimlar mehnat sharoitini yaxshilash va sog’lig’ini 
muhofaza qilishni tartibga solishda muhim tadbirlar amalga oshirildi. Bu o’z navbatida 
iqtisodiy o’sish sur’atiga salbiy ta’sir ko’rsatadi. Chunki bunday tadbirlarni amalga 
oshirish tegishli xarajatlarni taqozo qiladi. Shu orqali mehnat unumdorligini oshirish 
uchun zarur bo’lgan mablag’lar boshqa tomonga jalb qilinadi. 
Hozirda
 
O’zbekistonda iqtisodiy o’sish omillaridan imkon qadar samarali 
foydalanishga e’tibor qaratilgan. Ayniqsa, iqtisodiyotda ishchi kuchining samarali 
bandligini ta’minlash bu boradagi muhim yo’nalishlardan hisoblanadi. Har yili 
iqtisodiyotda yangi ish o’rinlari yaratib borilmoqda. Masalan, 2008 yil mobaynida 661 
mingga yaqin, jumladan, kichik biznes sohasida – 374 mingta, xizmat ko’rsatish va 
servis sohasida – qariyb 220 mingta, kasanachilik hisobidan esa – 97 ming 800 ta 
yangi ish o’rni yaratildi
81
. Shuningdek, 2009 yil –
 
«Qishloq taraqqiyoti va farovonligi 
yili» Davlat dasturi doirasida qishloq joylarida 65 mingta yangi ish o’rinlari bilan 
ta’minlovchi mehnat sig’imi yuqori bo’lgan ishlab chiqarish korxonalarini 
rivojlantirish ko’zda tutilgan. Jumladan:
- chorvachilik, parrandachilik komplekslari va issiqxona xo’jaligi (35 ming ish 
o’rni); 
- sut va go’shtni qayta ishlash sohasi (8 ming ish o’rni); 
- mebel, poyafzal va tikuv sexlari (9 ming ish o’rni); 
- oziq-ovqat va qandolatchilik sexlari (6 ming ish o’rni); 
- mahalliy xomashyodan qurilish materiallari sexlari (7 ming ish o’rni). 
Shuningdek, kasanachilik va xalq hunarmandchiligini tashkil qilish orqali 70 
mingta, har bir qishloq tumanida kamida 50 ta kam ta’minlangan oilalarni qoramol 
bilan ta’minlash evaziga 7 mingta yangi ish o’rinlari yaratish belgilangan. Bu ishlarni 
amalga oshirish uchun barcha moliyalashtirish manbalaridan 202,0 mlrd. so’m 
ajratilishi nazarda tutilgan
82
. Bunday chora-tadbirlar natijasida ishchi kuchi bandligi 
darajasini oshirish va tarkibini yanada takomillashtirish mamlakatimizda iqtisodiy 
o’sishning yuqori sur’atlarini ta’minlashga zamin yaratadi. 
Umuman olganda, hozirgi global inqiroz sharoitida ishlab chiqarishni 
modernizatsiyalashga investitsiyalarni ko’proq jalb etish zarurati quyidagilar orqali 
izohlanadi: 
1) inqiroz vaqtida jahon bozorida zamonaviy asbob-uskuna va jihozlar 
arzonlashadi. Bunday imkoniyatdan foydalanib, ishlab chiqarishning moddiy-texnika 
81
Qaralsin: Karimov I.A. Jahon moliyaviy-iqtisodiy inqirozi, O’zbеkiston sharoitida uni bartaraf etishning yo’llari va 
choralari. – T.: O’zbеkiston, 2009, 25-b. 
82
Manba: «Qishloq taraqqiёti va farovonligi yili» Davlat dasturi matеriallari.

338 
bazasini yangilash hamda uning asosida raqobatbardosh mahsulotlarni yaratish qisqa 
davrda ushbu sarf-xarajatlarni qoplash imkonini beradi; 
2) yuqori darajada qo’shilgan qiymatga ega bo’lgan mahsulotlarni eksportga 
chiqarishning qo’shimcha imkoniyatlari vujudga keladi; 
3) texnik va texnologik asosni yangilashda vaqt jihatidan yutish imkoni paydo 
bo’ladi; 
4) investitsiyalar ichki talabni kengaytirib, qurilish sanoatining rivojlanishini 
rag’batlantiradi; 
5) ishlab chiqarilayotgan mahsulot nomenklaturasi diversifikatsiyalanadi.
 
Shunga ko’ra, mamlakatimizda ishlab chiqarishni modernizatsiyalash, texnik va 
texnologik qayta qurollantirish bo’yicha 2009-2014 yillarga mo’ljallangan muhim 
loyihalarni amalga oshirish yuzasidan choralar dasturi ishlab chiqildi. Unda umumiy 
qiymati 42,5 mlrd. doll. hajmida 852 ta loyiha, shu jumladan 2009 yilda umumiy 
qiymati 24,4 mlrd. doll. hajmidagi 590 ta loyihani amalga oshirish ko’zda tutilgan. 
Ushbu loyihalarni amalga oshirishning asosiy maqsadlari bo’lib quyidagilar 
hisoblanadi: 
- yuqori qo’shilgan qiymatga ega bo’lgan yuqori texnologik mahsulotlarni ishlab 
chiqaruvchi tarmoqlar ulushini oshirish orqali iqtisodiyotning tarkibiy tuzilishini 
takomillashtirish; 
- resurslar tejamkorligini ta’minlovchi, samarali iqtisodiyotni shakllantirish; 
- iqtisodiyotning ustuvor yetakchi tarmoqlarini jadal rivojlantirish; 
- mahalliy xomashyo va materiallarni yanada chuqurroq qayta ishlash hamda 
butlovchi mahsulotlarni yaratishga asoslangan mahalliy ishlab chiqarishni 
rivojlantirish; 
- energiya resurslaridan samarali va oqilona foydalanish; 
- mahalliy raqobatbardosh mahsulotlarning tashqi bozorlardagi mavqeini 
mustahkamlash
83
.
Bundan 
ko’rinadiki, 
jahon 
moliyaviy-iqtisodiy 
inqirozi 
sharoitida 
mamlakatimizda barqaror va yuqori o’sish sur’atlarini ta’minlashga yo’naltirilgan 
omillardan foydalanishga katta ahamiyat qaratilmoqda. 

Download 8,58 Mb.