|
O’simliklarning harorat omiliga qarab ekologik guruhlarga ajralishi
|
| bet | 92/194 | | Sana | 25.11.2023 | | Hajmi | 0,75 Mb. | | #105264 |
Bog'liq O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi n-hozir.orgO’simliklarning harorat omiliga qarab ekologik guruhlarga ajralishi
Barcha o’simliklarni haroratga bo’lgan munosabatiga ko’ra ikkita ekologik guruhga ajratish mumkin: yuqori harorat ta’sirida yaxshi o’sib rivojlanadigan termofil o’simliklar va past harorat ta’sirida yashovchi psixrofil o’simliklar. Har ikki guruhga mansub o’simlik turlari o’ziga xos moslanish xususiyatlariga ega. Termofil o’simliklar hujayrasi issiqlikka chidamliligi, organlar yuzasining kichrayishi, tuklarning yaxshi rivojlanganligi, efir moylariga ega bo’lishi, o’zidan ortiqcha tuzlarni ajratib chiqarishi, uzoq muddat davomida tinim davrini o’tkazishi va boshqa xususiyatlari bilan tavsiflanadi. Psixrofil o’simliklar sovuq sharoitni har xil holatlarda (ya’ni tinim yoki vegetatsiya davrida) anotomo-morfologik moslanish orqali o’tkazadi. Bunday moslnishlarga poyasining yer bag’irlab o’sishi, novdaning yotiq yo’nalishi, to’planish bo’g’imi va ildiz bo’ynining yer ostida joylanishi, hazonrezgilik, po’kak qavatning yaxshi rivojlanishi, oq tanaga ega bo’lish kabilarni ko’rsatish mumkin.
O’simliklarni namlik sharoitlariga moslashishlari
Organizmlarning suvga bo’lgan talabi, har xil namlik sharoitlarda yashashi hamda moslashishlariga ko’ra to’rt asosiy guruhga ajratiladi: 1. Suvda yashovchi (o’simliklar-gidrofitlar, hayvonlar-gidrofillar). 2. Ortiqcha namlikda yashovchilar (gidrofitlar, gigrofitlar). 3. O’rtacha namlikda yashovchi (mezofitlar, mezofillar). 4. Qurg’oqchil sharoitda yashovchilar (kserofitlar, kserofillar).
Barcha o’simliklar suv bilan ta’minlanishi yoki namlik sharoitiga moslanishiga ko’ra 5 ta ekologik guruhga ajratiladi: gidatofitlar, gidrofitlar, gigrofitlar, mezofitlar, kserofitlar.
Gidatofitlar – hayoti doimo suvda o’tuvchi bu guruhga asosan suv o’tlar kiradi.
Gidrofitlar – tanasining bir qismi suvdan tashqarida, qolgan qismi suv qatlamida joylashgan o’simliklardir. Suv nilufarlari, g’ichchak, nayzabarg, o’qbarg va boshqalar shular jumlasidandir.
Gigrofitlar – tuproqda ortiqcha miqdorda namlik yoki suv bo’lgan sharoitda yashovchi o’simliklardir. Ular daryo va ko’l bo’ylari, botqoqliklarda, sernam o’rmonlar va boshqa joylarda o’sadigan o’simliklardir.
Mezofitlar – o’rtacha namlik sharoitida yashovchi o’simliklar bo’lib, ularga ko’pchilik madaniy va yovvoyi holdagi o’simliklar kiradi.
Kserofitlar – qurg’oqchil sharoitda yashashga moslashgan o’simliklardir. Dasht, cho’l va chala cho’l zonalarida keng tarqalgan bu o’simliklar o’z navbatida 2 guruhga ajratiladi: sklerofitlar va sukkulentlar. Sklerofitlar O’rta Osiyo cho’llarida uchrasa, sukkulentlar – tanasida suv saqlovchi kaktuslar hisoblanadi.
|
| |
