32
sug‘urta munosabatlarida ishtirok etuvchi tomonlarning huquq va manfaatlarini
himoyalashga muhim hissa bo‘lib qo‘shildi.
Sug‘urta sohasini tartibga soluvchi qonunchilik hujjati normalari xalqaro
standartlarga muvofiqlashtirildi. Jumladan, rivojlangan chet mamlakatlardagidek
bizda ham sug‘urta xizmatlari bozori ikkiga ajratildi: hayotni sug‘urta qilish bilan
bog‘liq xizmatlar bozori va umumiy sug‘urta xizmatlari bozori. Hayotni sug‘urta
qilishga ixtisoslashgan tashkilotlar umumiy sug‘urta turlarini o‘tkazish,
umumiy
sug‘urta turlarini amalga oshiruvchi tashkilotlar esa hayotni sug‘urtalash huquqiga
ega bo‘lmaydi. To‘g‘ri, bizda hayotni sug‘urta qilish, ayniqsa, uzoq muddatli
sug‘urta turlarini rivojlantirishda ba’zi muammolar mavjud. Bu sug‘urta turini
amalga oshirish uchun fuqarolarda sug‘urta tashkilotlariga ishonch bo‘lishi bilan
bir qatorda yetarli miqdorda mablag‘ ham bo‘lishi zarur. Faqat hayot sug‘urtasi
bilan bog‘liq xizmatlarni ko‘rsatishda emas, balki korxona va tashkilotlarning mol-
mulki hamda boshqa ixtiyoriy sug‘urta turlarini o‘tkazishda ham talay muammolar
mavjud. Bu muammolarni hal etish sug‘urta tashkilotlari va ularning salohiyatli
mijozlari bo‘lmish ko‘pming sonli aholi, yuridik shaxslarning o‘zaro hamkorligiga
bog‘liq. Jamiyatda aholi va korxona hamda tashkilot rahbarlarining sug‘urtaga
bo‘lgan munosabatini tubdan o‘zgartirish lozim. Bu, o‘z navbatida, sug‘urta
tashkilotlari tomonidan faol tushuntirish, targ‘ibot ishlarini
olib borishni taqozo
etadi.
Bugun yurtimizda xizmat ko‘rsatish tarmog‘i jadal suratlar bilan
rivojlanayotgan bo‘lib, bunga sug‘urta kompaniyalarining faoliyat doirasi ham
tobora kengayib borayotgani yorqin misol bo‘la oladi. Hozirda mazkur bozorda
yangi sug‘urta ishtirokchilarining yuzaga kelayotgani mavjud sug‘urta turlarini
yanada ko‘paytirish hamda shu orqali keng toifadagi yuridik va jismoniy
shaxslarni sifatli sug‘urta xizmatlari bilan ta’minlash imkonini bermoqda.
Mamlakatimiz birinchi Prezidentining 2007-yil 10 apreldagi PQ-618-sonli
«Sug‘urta bozorini isloh qilish va yanada rivojlantirish chora-tadbirlari
to‘g‘risida»gi Qarori muhim omil bo‘ldi.
Umuman aytganda, bugungi kunda
mamlakatimizda sug‘urta xizmatlari bozorini xalqaro talablar darajasiga olib
33
chiqish, jismoniy va yuridik shaxslarning sug‘urta bozorida faol ishtirok etishini
rag‘batlantirish maqsadida sug‘urta kompaniyalari uchun har tomonlama shart-
sharoitlar yaratilmoqda. Bu esa, bozordagi sog‘lom raqobat muhitini ham
shakllanishiga olib kelmoqda.
Sug‘urta tizimini bosqichma-bosqich isloh qilish sug‘urta bozorida turli
mulkchilik shaklidagi tashkilotlarning paydo bo‘lishiga xizmat qilmoqda. Bu
borada qabul qilingan huquqiy hujjatlar sug‘urta tizimining jamiyatdagi o‘rnini
yuksaltirish,
jahon andozalariga mos, sifatli xizmat ko‘rsatish hamda sug‘urta
bozori infratuzilmasini takomillashtirish imkonini berayotir.
Ayni vaqtda mamlakatimizda faoliyat yuritayotgan o‘ttizdan ortiq
ixtisoslashgan sug‘urta kompaniyalari tomonidan mijozlarga ikki yuzdan ortiq
turda xizmat ko‘rsatilmoqda.
O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyev raisligida 9 noyabr
kuni sog‘liqni saqlash tizimini rivojlantirish, hududlar aholisini sifatli tibbiy xizmat
bilan qamrab olish, tibbiyot muassasalari moddiy-texnika bazasini mustahkamlash
borasidagi islohotlar natijalarini tahlil qilish va istiqboldagi ustuvor vazifalarni
belgilashga bag‘ishlangan videoselektor yig‘ilishi o‘tkazildi. Unda, jumladan,
tibbiy sug‘urta masalasiga ham to‘xtalib o‘tilgan.
«Bugungi kunda barcha rivojlangan davlatlarda majburiy tibbiy sug‘urta
tizimi joriy etilgan. Bu orqali byudjyet xarajatlarini kamaytirish, tibbiy xizmat
sifatini oshirishga erishilgan», — deb yozadi Prezident matbuot xizmati
16
.
Yig‘ilishda 2021 yildan boshlab O‘zbekistonda
ham majburiy tibbiy
sug‘urta tizimini bosqichma-bosqich joriy etish, Janubiy Koreya, Singapur,
Germaniya kabi davlatlardan xalqaro konsultantlarni jalb qilgan holda, tegishli
qonun va qonunosti hujjatlarini ishlab chiqish zarurligi ta'kidlangan.
O‘zbekistonda «Tibbiy sug‘urta to‘g‘risida»gi qonun loyihasi ishlab
chiqilishi ma'lum qilingandi. 2018 yilning sentabrida O‘zbekiston
bosh vaziri
o‘rinbosari Aziz Abduhakimov Janubiy Koreya O‘zbekistonga majburiy tibbiy
sug‘urta tizimiga o‘tishda ko‘maklashishi haqida ma'lumot bergandi. U o‘z
16
09.11.2018
.
https://kun.uz/uz/98005180
34
intervyusida majburiy tibbiy sug‘urta sohasida jahon tajribasini O‘zbekiston
sharoitlariga moslashtirish zarurligi haqida gapirgandi.
Mamlakatimiz sug‘urta sohasida amalga oshirilayotgan islohotlarning
davomi sifatida O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2008-yil 21 maydagi
"Sug‘urta xizmatlari bozorini yanada isloh qilish va rivojlantirishga oid
qo‘shimcha chora-tadbirlar to‘g‘risida"gi PQ-872-sonli Qarorining qabul
qilinishini aytishimiz mumkin. Unga asosan, sug‘urta
faoliyatini yanada
takomillashtirish, sug‘urtalovchilarning kapitallashuvi va moliyaviy barqarorligini
oshirish,
ularning
hududiy
tarmoqlarini
kengaytirish
va
sug‘urta
kompaniyalarining
investitsion
jarayonlardagi
ishtirokini
rag‘batlantirish,
shuningdek, sug‘urta xizmatlari iste’molchilarining huquqlarini samarali himoya
qilishni ta’minlash maqsadida O‘zbekiston Respublikasi Moliya vazirligi va
Iqtisodiyot vazirligining taklifiga binoan 2010-yilning 1 yanvaridan boshlab
sug‘urtalovchilar uchun ustav kapitalining eng kam miqdorlarini oshirish
belgilandi.
