Interaktiv marketing
to’g’ri marketingning tez rivojlanayotgan
shakli hisoblanadi. U axborot xizmatlarini tezkor tartibda taqdim etadigan
zamonaviy kompyuter xizmatlari yordamida olib boriladi. Buning uchun
sotuvchi va haridor o’rtasida ikki tomonlama elektron aloqalarni
o’rnatishga imkon beradigan tizimlardan foydalaniladi (tijorat tezkor-
axborot xizmatlari va internet).
Interaktiv
marketing
,
mijozlar
o’zlarining
afzalliklarini
bildiradigan mijozlarga ishonadilar, shunda marketologlar ko’proq tegishli
marketing xabarlarini ishlab chiqarishlari mumkin. An’anaviy
marketingidan farqli o’laroq, interaktiv marketing biznes va uning
mijozlari o’rtasida ikki tomonlama suhbatni yaratadi. Reklama mijozlarni
etaklashdan ko’ra ularni kuzatib boradigan dinamik jarayonga aylanadi.
Xaridor har safar mulohaza bildirishga, shaxsiy xohishlarini bildirishga
yoki demografik ma’lumotlarni taklif qilishga taklif qilganda, ular reklama
beruvchilar reklama harakatlarini boshqarish uchun foydalanishi mumkin
bo’lgan ma’lumotlarni taqdim etadilar.
1995 yilgacha, interaktiv marketing elektron tijorat va raqamli
reklama sifatida qaralgan.
1997 yilga kelib to’g’ridan-to’g’ri marketing jurnali, interaktiv
marketing jurnali bo’lib qayta nomlandi va bugungi kunda interaktiv
marketing deb nomlanmoqda. 1999 yildan boshlab Salesforce.com
kompaniyasining bulutga asoslangan mijozlar bilan aloqalarni boshqarish
(CRM) texnologiyasidan foydalangan holda kompaniyani sotish jarayonini
tashkil etish tizimi yo’lga qo’yildi.
272
1990-yillarning oxirida kontent marketingining rivojlanishi va 2006-
yilda Hubspot-ning tashkil topishi bilan, interaktivlik oddiy ikki
tomonlama aloqadan tortib to gamifikatsiyaga va undan tashqariga tubdan
o’zgarishni ko’rdi. Interaktiv marketingning ushbu o’ziga xos turi interfaol
kontent marketingi deb nomlanadi va ko’plab SAAS kompaniyalari yangi
turdagi tarkib va raqobatchilar o’rtasidagi farqga bo’lgan ehtiyojni
qondirish uchun tashkil etilgan.
Interaktiv marketing mijozlar bilan ochiq muloqot vositasiga tayanar
ekan, ijtimoiy media kanallari ushbu strategiyaning asosiy qismi bo’lib,
odatda kompaniyaning marketing yoki mijozlar muvaffaqiyati bo’limlari
tomonidan boshqariladi. Interaktiv marketing uchun eng keng tarqalgan
dastur bu uni savdo-sotiq hunisida qo’rg’oshin generatori sifatida
ishlatishdir. Interaktiv marketing deyarli tarkibiy marketing bilan uzviy
bog’liqdir, shuning uchun kompaniyalar ko’p marta almashinadigan yoki
"virusli" bo’lib chiqadigan auditoriyaga tegishli tarkibni ishlab
chiqarishlari va oxir-oqibat o’zlarining sohalarida obro’ga ega bo’lishlari
mumkin. Iste’molchilar o’z sohalarida fikr yuritadigan etakchilar etib
tayinlanganlarga ishonishga moyildirlar, shuning uchun ushbu strategiya
ko’plab yuklab olinadigan sahifalarni olib kirishga olib kelishi mumkin,
masalan, ular ma’lumotlardan tashqari ular uchun maxsus yaratilgan
ko’proq tarkib orqali tarbiyalanadi va ilgari baham ko’rilgan.
Hozirgi kunda iste’molchiga qaratilgan yuqori e’tibor, narx
samaradorligi va haridor hamda sotuvchi orasidagi yuqori interaktiv tezlik
kabi sabablarga binoan raqamli marketing an’anaviy marketingdan
ustunlik qilmoqda. Iste’molchi va biznes sektorlarining e’tibori an’anaviy
marketing media vositalari bo’lmish televizor, radio, bosma nashriyotlarga
qaraganda raqamli marketing media vositalari internet, smartfonlar, simsiz
aloqa vositalari va tezkor qidiruv qurilmalariga ko’proq qaratilmoqda.
Samarali
veb-tarmoqlarni
yaratishdan
foydalangan
holda
iste’molchilarni o’ziga jalb qilish va ularning muayyan brendga sodiqligini
oshirish bugungi kunning dolzarb masalalari bo’lib qolmoqda. Biz bugun
raqamli media dunyosi fenominal maromda o’zgarib borayotganini
ko’rishimiz mumkin. Raqamli marketing bu raqamli resurslar bo’lmish
internet, radio, televizor, mobil telefonlari, iste’molchilar uchun
mahsulotlarning reklama qilish yoki ularga bo’lgan motivni shakllantirish
maqsadida raqamli reklama displeylaridan oqilona foydalanishdir.
Boshqacha qilib aytganda, raqamli marketing elektronik mediya vositalari
orqali mahsulot va brendlarni targ’ib qilishdir. U an’anaviy marketingdan
farq qilib, o’z ichiga raqamli marketing kanallari va metodlarini qamrab
273
oladi. Bular orqali korxona va tashkilotlarga marketing tashviqotlarini
tahlil qilishga va iste’molchilarning ayni vaqtdagi xohish-istaklarini
aniqlashda yordam beradi.
Raqamli marketing dizayn, reklama va sotuvni o’z ichiga olgan
internetning kreativ va texnik aspektlarini bog’laydi. U yangi
iste’molchilarni jalb etish uchun elektron pochta orqali ma’lumotlar
almashinuviga ruxsat etibgina qolmasdan iste’molchilarni mahsulotlarni
tez sotib olishga ham undaydi. Qolaversa, haridor va sotuvchi orasidagi
munosabatlarni mustahkamlaydi va iste’molchilarni o’z mahsulotlariga
sodiqligini oshirishga chorlaydi.
Hozirgi kunda kompaniyalar samarali va hayratomuz elektron
reklamalar orqali ommaviy auditoriya bilan osongina bog’lanib, ularning
maxsus mahsulot va xizmatlarga bo’lgan xohish-istaklarini, xulq-
atvorlarini va his-tuyg’ularini bilib olish imkoniyatiga ega.
Iqtisodiyotni raqamlashtirish davrida Internet hal qiluvchi rolni
o’ynaydi. Bu, ayniqsa marketing tadqiqotlari sohasida sezilarli.
XX asrning o’rtalarida paydo bo’lgan Internet, XXI asrning boshiga
kelib, dunyoning turli burchaklaridan to’plangan, ichki aloqalari, elektron
tijoratuchun asosiy imkoniyatlariga ega bo’lgan katta ma’lumot manbalari
kutubxonasiga aylandi. Bugungi kunga kelib, Internet marketologlar uchun
kuchli vosita va manbaga aylandi. Internetning rivojlanishi Internet-
marketingning tijorat tashkilotlarining marketing faoliyatida alohida va
muhim yo’nalish sifatida shakllanishiga bevosita ta’sir qiladi.
Internet-marketing marketing va axborot texnologiyalari fanlarning
to’qnashuvida paydo bo’ldi. 1990 yilgacha Internetdan biznes maqsadlarda
foydalanish AQSh Milliy Ilmiy Jamg’armasi tomonidan taqiqlangan edi,
ammo keyinchalik yirik kompaniyalar unga kirishgan. 1992 yilda Internet
boshqaruvi shaxsiy qo’llarga berilganidan so’ng, iste’molchilar va
Internet-provayderlar doirasi sezilarli darajada kengaydi va tarmoq butun
dunyo bo’ylab millionlab odamlar va kompyuterlarni uladi.O’sha yili
Charlz Stekning kitob sotadigan birinchi onlayn-do’koni ochildi. 1994
yilda Amazon kompaniyasi ochildi va 1995 yil iyul oyida o’z internet-
do’konini ishga tushirdi.1994 yil oktyabr oyida First Virtual
kompaniyao’zining onlayn to’lov xizmatlarini taklif qila boshladi va
Internetdagi birinchi elektron to’lov tizimiga aylandi. 1996 yilda
MasterCard va Visa SET deb nomlangan plastik kartalar yordamida
Internetda to’lovlarni himoya qilish uchun ochiq yagona standart
yaratilishini e’lon qildi. Birozdan keyin birinchi qidiruv tizimlari paydo
274
bo’la boshlaydi. Hozirgi kunda Internet eng samarali tarqatish kanallaridan
biriga aylandi.
Internet-marketing raqamli iqtisodiyotning banner reklamasi,
jamoatchilik bilan aloqalar (Public relations ,PR), Internetda marketing
tadqiqotlarini o’tkazish usullari, xususan, talab va iste’molchilar
auditoriyasini o’rganish, brendni bozorda to’g’ri joylashtirish usullari va
boshqalarni o’z ichiga oladi.
Aytishimiz mumkinki,
|
