O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi toshkent moliya instituti

37 
kelganda innovatsion sug‗urta marketingi sug‗urta kompaniyalarining 
raqobat kurashida asosiy dastak bo‗lib xizmat qiladi va ularning bozor 
muhitidagi faoliyati uning mijozlari tomonidan belgilanadi. Agar mijozlar 
sug‗urta mahsuloti va xizmatlarini ularni yaratishga sarflangan xarajatlarga 
nisbatan ko‗proq baholasa, biznes rivojlanadi, aks holda unga tashqi 
yordam zarur bo‗ladi yoki bunday tashkilotlar inqirozga yuz tutadi. Bu 
borada P.Druker quyidagi fikrni bildirgan: ―biznesning asosiy maqsadi 
mijozlarni jalb qilish bo‗lganligi sababli, sug‗urta kompaniyalarining 
ikkita va faqat ikkita asosiy funksiyasi mavjud: sug‗urta marketingi va 
innovatsiya‖
18
.
Tadqiqotlarga ko‗ra, innovatsion sug‗urta marketingi yangi 
mahsulotlar, uskunalar, xizmatlar va yangi texnologiyalarni ishlab chiqish 
hamda ularni bozorda realizatsiya qilish uchun yangi sug‗urta marketingi 
usullaridan foydalanish bilan bog‗liq tadbirlarni nazarda tutadi. Sug‗urta 
kompaniyalari faoliyatining tahliliga asosan, sug‗urta marketingida 
innovatsiyalardan foydalanish iste‘molchilar talabini to‗liq qondirish 
hamda yangi bozorlarni egallash imkoniyatini beradi.
Bugungi kunda ―innovatsion sug‗urta marketingi‖ sug‗urta 
marketingi faoliyatida yangi paydo bo‗lgan yo‗nalish hisoblanib, 
innovatsion mahsulot va xizmatlarni shakllantirishda ishlab chiqarish 
texnologiyalarini joriy etish hamda ushbu innovatsion g‗oyani 
tijoratlashtirishni nazarda tutadi. U korxonaga innovatsion mahsulotni 
maksimal samara bilan joriy qilish imkonini beradigan usul va vositalar 
majmuidan foydalanadi. Innovatsion sug‗urta marketingi texnologiyalarini 
o‗z vaqtida qo‗llash innovatsiyalar ishlab chiqish bilan bog‗liq 
tavakkalchilikni kamaytiradi, chunki ular potensial talabni baholash, 
maqsadli bozor segmentini aniqlash va ishlanmalarni davom ettirish 
kerakmi, ular kutilgan samarani beradimi, degan savollarga javob berishga 
imkoniyat yaratadi. Innovatsion sug‗urta marketingining asosiy maqsadi 
innovatsiyalarni bozorga kiritish strategiyasini ishlab chiqish va yangi 
mahsulotning bozorda mustahkam o‗rin egallashini ta‘minlash, an‘anaviy 
sug‗urtadan farqli ravishda innovatsion sug‗urta marketingi vositalari 
asosida innovatsiyalar bozorini tadqiq etish, bozorni kuzatish, bozor 
kon‘yunkturasini tahlil qilish, talabni shakllantirish, iste‘molchilar xulq-
atvori bo‗yicha bozor segmentlarini ishlab chiqishdan iborat. Xizmat 
ko‗rsatishda esa ―innovatsion sug‗urta marketingi‖ deganda ayirboshlash 
18
Drucker, P.F. Management: tasks, responsibilities, practices, Transaction 
Publishers, New Brunswick, N.J.; London. 2007. 

38 
natijasida yangiliklarga bo‗lgan ehtiyojni qondirish orqali foyda olishga 
yo‗naltirilgan inson faoliyati majmuini tushunmoq lozim. Bu faoliyat 
yangiliklarga ehtiyojni aniqlashdan tortib yangi innovatsion xizmatlarni 
yaratish, bozorga kirib borish, xizmatlarning hayotiylik davri, amaliyotda 
qo‗llash, innovatsion xizmatlarni sotib olish uchun xaridorlar qiziqishini 
orttirish, yangiliklarga bo‗lgan talabni va ularning yaratilish istiqbollarini 
aniqlash kabi vazifalarni o‗z ichiga oladi. Xizmat ko‗rsatish innovatsiyasi 
va xizmatlar innovatsiyasi ilm-fan va amaliyotga yetarli darajada 
qo‗llanilmagan keng tushunchali atamadir.
Innovatsion sug‗urta marketingiga bir tomondan innovatsion 
mahsulotni sotish, ikkinchi tomondan har qanday mahsulotni innovatsion 
vositalar yordamida sotishga yo‗naltirilgan faoliyat sifatida ta‘rif berish 
mumkin. Mazkur ta‘rifdan kelib chiqib mahsulotni sotishda sug‗urta 
marketingining u yoki bu vositasidan foydalanishimiz mumkin. Jumladan: 
innovatsion sug‗urta marketingi; 
an‘anaviy sug‗urta marketingi; 
innovatsion mahsulot; 
an‘anaviy mahsulot. 
Ushbu sug‗urta marketingi vositalaridan mahsulot sotishda 
foydalanish quyidagicha ifoda etiladi:
an‘anaviy 
sug‗urta 
marketingi 
vositalaridan 
innovatsion 
mahsulotlarni sotishda foydalanish;
an‘anaviy mahsulotni innovatsion sug‗urta marketingi vositalari bilan 
sotishda foydalanish;
innovatsion hamda an‘anaviy sug‗urta marketingini bir vaqtda 
qo‗llagan holda innovatsion mahsulotlarni sotish.
Zamonaviy bozor sharoitida innovatsion sug‗urta marketingi 
innovatsion faoliyatning bir turi sifatida yuzaga kelar ekan, bunda yangi 
mahsulot va xizmat turlarini ishlab chiqish jarayonlarini o‗zlashtirishda 
ko‗proq e‘tibor ushbu innovatsion mahsulotlarni baholashga emas, balki 
bozorni o‗rganishga qaratiladi. Bu esa o‗z navbatida innovatsion mahsulot 
ishlab chiquvchi kompaniyalarning yangi mahsulotlari yoki ko‗rsatadigan 
xizmatlarini samarali va muvaffaqiyatli sotishda innovatsion sug‗urta 
marketingi texnologiyalaridan foydalanishning muhimligini anglatadi.
Sug‗urta 
kompaniyalari 
innovatsion 
faoliyatining 
asosiy 
vazifalaridan biri – yuqori menejment bilan asosiy innovatsion sug‗urta 
marketingi strategiyasini shakllantirish, uni bozor segmenti bo‗yicha 
joylashtirish chegarasini aniqlash, amalga oshiruvchi ijrochilarni tayinlash, 
bozor munosabatlarining har bir ishtirokchisi uchun ma‘lum amaliy 

39 
direktivani amalga oshirish muddatini belgilashdan iborat. Shu sababli 
strategik sug‗urta marketingi tadqiqotlari tarkibiga sug‗urta tashkilotlari 
innovatsion siyosatining bo‗lagi bo‗lgan innovatsion sug‗urta marketingi 
jarayonlarining asosiy tizimli xususiyatlari kiradi. Tadqiqotlarning 
ko‗rsatishicha, bozorga yangilikning kirish strategiyasi va taktikasi 
sug‗urta marketingi tadbirlarining muhim yo‗nalishlaridan hisoblanadi va 
yangi mahsulotlarni bozorda joylashtirish va sotish yo‗llarini 
shakllantirishga asoslangan raqobatbardosh strategiyani ishlab chiqishni 
nazarda tutadi. 
Shuni ta‘kidlash lozimki, innovatsion sug‗urta marketingi – sug‗urta 
kompaniyalarining ishlab chiqarishni takomillashtirish va bozor sharoitiga 
ta‘sir ko‗rsatishga asoslangan faoliyatdir. Izlanishlar natijasi shuni 
ko‗rsatadiki, innovatsiya hayotiy davrining har bir bosqichi turli sug‗urta 
marketingi usullarini va yondashuvlarini, turli strategiya va taktikani talab 
qiladi. Innovatsion sug‗urta marketingi tadbirlari tizimi faqatgina ishlab 
chiqarishni yangilash bilan emas, balki kapitalning jamlanishi va oqimi 
dinamikasi bilan ham uzviy bog‗langan.
Sug‗urta faoliyatida innovatsiya zamon talabiga mos yo‗nalish 
hisoblanib, 
sug‗urta 
tashkilotining 
daromadi 
oshishiga 
va 
sug‗urtalanuvchilar sonining ortishi hisobidan bozordagi mavqei 
ko‗tarilishida muhim rol o‗ynaydi. Innovatsion yo‗nalish eski uslubdan 
yangisiga, shuningdek ommaviy iste‘moldan individual iste‘molga o‗tishni 
amalga oshiradi. Mijozlarning endilikda ko‗rsatilayotgan sug‗urta 
xizmatlariga nisbatan o‗z talablari mavjud. Individual iste‘mol bir 
tomondan aniq mijozning aniq talablarini qondirishga mo‗ljallangan 
bo‗lsa, ikkinchi tomondan mahsulot mijozga qulay va sotishning yangi 
usullari orqali taqdim etilishi zarur. Sug‗urtaning zamonaviy bosqichida 
nafaqat sug‗urta xizmatlarini sotishda, balki uni ko‗rsatish tizimida ham 
yangiliklar yaratishga qiziqish ortmoqda. Masalan, iste‘molchi shunchaki 
avtomobili shikastlanishidan sug‗urta polisiga ega bo‗lishni istamaydi, 
balki polisda uning evakuasiyasi, zararlangan ob‘ektning ta‘mirlanishi, 
ta‘mirlash 
vaqtida 
vaqtincha 
boshqasiga 
almashtirib 
turilishi, 
jarohatlanganlarga tez tibbiy yordam ko‗rsatish aks etishini ham xohlaydi.

Download 1,42 Mb.