UO„K 368(075.8)
KBK 65.271я7
Taqrizchilar:
Baymuratov T.M.. – Toshkent moliya instituti dotsenti, iqtisod fanlari nomzodi;
Imomov U.G‗
.– ―TRUST INSURANCE‖ MCHJ sug‗urta kompaniyasi bosh
direktori, PhD.
ISBN 978–9943–
8101–1–2
©
N.A.Mavrulova
, 2022
©
«Nihol print» OK nashriyoti, 2022
3
“Bugungi kunda milliy axborot tizimini shakllantirish
jarayonida Internet va boshqa global axborot tizimlaridan keng
foydalanish, ayniqsa, muhim ahamiyatga ega. Bunga erishish XXI asrda
mamlakat taraqqiyoti uchun hal qiluvchi ahamiyat kasb etadi”.
Islom Karimov
KIRISH
Sug‗urta – bu kutilmagan baxtsiz hodisalar natijasida sodir bo‗lgan
yo‗qotish va zararlarni qoplashga mo‗ljallangan iqtisodiyotning eng jadal
rivojlanayotgan sohalaridan biridir. Sug‗urta tizimi – bu bir tomondan,
tadbirkorlik faoliyati va insonlar farovonligini himoya qilishga imkon
beradigan, ikkinchi tomondan, sug‗urta faoliyatidan vaqtincha bo‗sh
mablag‗larning investitsiya ob‘ektlariga yo‗naltirilishidan daromad
keltiradigan iqtisodiy va huquqiy munosabatlar tizimidir. Sug‗urta
himoyasi sotuvchi va xaridor o‗rtasida ayirboshlanadigan tovar bo‗lib, u
talab
va
taklif
asosida
shakllanadi.
Mamlakatimizda
bozor
munosabatlarining rivojlanishi, jahon integratsiyalashuv jarayonlariga
qo‗shilishi bizni bugun jahon standartlari talablariga yaqinlashishga
majbur qilmoqda. Korxonalarning moliyaviy holatini ob‘ektiv baholash,
moliyaviy xavflarni kamaytirish va raqobatdosh ustunliklarga ega
bo‗lishga qaratilgan strategiyalarni muvofiqlashtirishga qo‗yiladigan
talablar ko‗paymoqda. Bu sug‗urta jarayoniga avtomatlashtirilgan axborot
texnologiyalarini joriy etishni taqozo etadi.
Sug‗urta kompaniyalari faoliyatini rejalashtirish va boshqarishda
axborot texnologiyalarini joriy qilish nafaqat katta va o‗zaro bog‗liq
ma‘lumotlar to‗plamini qayta ishlashni o‗z ichiga oladi, balki ularni tahlil
qilish va boshqaruv qarorlarini asoslash uchun ham ishlatilishi mumkin.
Shu bilan birga, iqtisodiyot tarmoqlari va boshqa xo‗jalik yurituvchi
sub‘ektlar to‗g‗risidagi turli ma‘lumotlarni hisobga olish, shuningdek
moliyaviy, mehnat va moddiy resurslarni hisobga olish muhim rol
o‗ynaydi. Axborot hajmi, aniqlik va ishonchlilikka yuqori talablar,
mijozlar va sug‗urta kompaniyasining moliyaviy holatini samarali tahlil
qilish zarurati – bu sug‗urta biznesining avtomatlashuvini oldindan
belgilab beruvchi asosiy omildir. Sug‗urta kompaniyalari faoliyatidagi
sifat o‗zgarishlari axborot tizimiga, xususan, statistik kuzatuv va hisob-
kitob vositalariga, olis bo‗linmalarning moliyaviy va buxgalteriya
ma‘lumotlarini birlashtirish imkoniyatlariga qo‗shimcha talablarni qo‗yadi.
Ma‘lumki, potensial mijozning ehtiyojlariga e‘tibor qaratilgan
sohalarda raqamli texnologiyalardan foydalanish alohida o‗rin tutadi.
4
Sug‗urta tashkilotlarining asosiy mijozlari bo‗lib, avvalo, transport
vositalari egalarining fuqarolik javobgarligi majburiy sug‗urtasi va ish
beruvchilarning fuqarolik javobgarligi majburiy sug‗urtasi mijozlari
bo‗lgan fuqarolar hisoblanadi. Fuqarolik javobgarligini majburiy sug‗urta
qilish dasturining joriy etilishi va uzoq vaqt davomida hayotni sug‗urtalash
va boshqa sug‗urta xizmatlari kabi ilgari ma‘lum bo‗lgan sug‗urta
turlarining tarqalishi mijozlar bazasi va sug‗urta hajmining tez o‗sishini
ta‘minladi. Bu qayta ishlangan axborot oqimining sezilarli darajada
kengayishiga olib keldi va natijada mavjud axborot tizimlarini
modernizatsiya qilishni talab qiladi. Sug‗urta kompaniyasida sug‗urta
mahsulotlarining katta portfeli mavjud bo‗lishi integratsiyalashgan axborot
tizimidan foydalanish zaruratini keltirib chiqaradi.
O‗zbekiston sharoitida sug‗urtani rivojlantirishning o‗ziga xos
xususiyati va tez sur‘atlarda o‗sishi, sug‗urta tashkilotlari oldida turgan
qator rivojlanish muammolari sug‗urtalashni avtomatlashtirishni zaruratga
aylantirmoqda. Shu bilan birga, sug‗urta faoliyatini avtomatlashtirish
uchun dasturiy ta‘minot nafaqat sohaning o‗ziga xos xususiyatlarini aks
ettiradigan va ushbu muammolarni hal qiladigan, balki sug‗urta
kompaniyasi faoliyati samaradorligini oshirishni ta‘minlaydigan talablarga
javob berishi kerak.
O‗zbekistonning deyarli barcha sug‗urta kompaniyalari tayyor
dasturiy mahsulotlarni sotib olish yoki ularni o‗z dasturchilari yordamida
ishlab chiqish orqali avtomatlashtirish bo‗yicha tajribaga ega. Zamonaviy
sug‗urtada raqamli texnologiyalardan foydalanish potensial mijozning
ehtiyojlarini qondirish va aholi o‗rtasida sug‗urtaning ko‗lamini
kengaytirishda muhim ahamiyatga ega.
|
