8.2. Jahon sug„urta tizimida internet sug„urtaning tashkil etilishi va
samaradorligi
Elektron sug'urta hisobvarag'i - bu sug'urta polisini bir joyda va
xavfsiz saqlashning samarali va ishonchli usulidir. U turli afzalliklarga ega
bo‗lib, ma‘lumotlar elektron sug'urta hisobvarag'ida elektron shaklda
saqlanganligi sababli yo'qolish, buzilish yoki o'g'irlanishdan himoyalangan
bo‗ladi. Elektron sug'urta hisobvarag'iga istalgan vaqtda va istalgan joyda
kirish mumkin, oddiy qilib aytganda, sug'urta polisi to'g'risidagi
ma'lumotlarni istalgan vaqtda tekshirish imkoniyati mavjud. Elektron
sug'urta hisobvarag'i juda qulay va moslashuvchan bo‗lib, har qanday
sug'urta polisini xavfsiz saqlash imkonini beradi. Onlayn sug'urta mukofoti
to‗lovlarini elektron sug'urta hisobvaraq orqali ham osonlikcha amalga
oshirish mumkin. Agar mijozlar haqidagi ma'lumotlar yoki manzil
o‗zgargan bo‗lsa, elektron sug'urta hisob qaydnomani yangilash mumkin
va bu o'zgarish avtomatik ravishda sug'urta polisida ham qayd etiladi.
Hayotni sug'urtalash polisisiz hayot qimor o'yinidan kam emasligi
haqiqatni inkor etmaydi. Bu sug‗urtalanuvchining moliyaviy xavfsizligi
uchun emas, balki unga bog'liq bo‗lgan hayot uchun ham xavfli harakatdir.
Qimmatbaho yillarni ko'p sarf qilmasdan, daromad olishni boshlash
bilanoq hayotni sug'urtalash polisini sotib olishni o'ylash lozim. Bugungi
kunda elektron sug'urta polisi tezkor texnologik rivojlanish davrida asosiy
ehtiyojga aylanib bormoqda, u nafaqat vaqt va masofani tejash jihatidan,
balki iqtisodiy jihatdan ham foydali va samarali hisoblanadi.
Sug'urtalovchining ofisiga tashrif buyurishdan yoki shartnoma shakllarini
qo‗lda to‗ldirgandan ko'ra, sichqonchani bosish orqali o‗z ishlarini
bajarishni istaydigan texnologiyani yaxshi biladigan avlod uchun bu
muammosiz amalga oshadi.
85
Quyida elektron sug'urtalashning ustunliklari va kamchiliklari
xususida to‗xtalib o'tamiz. Elektron sug'urtaning kamchiliklarini
yoritishdan oldin, dastlab elektron sug'urtaning afzalliklariga to‗xtalamiz.
Elektron sug'urtaning eng katta afzalliklaridan biri shundaki, bitta
platforma ostida sug'urta polislarining, ya‘ni sug'urta xizmatlarining bir
necha turlarini tanlash mumkin. Mijozlar turli xil sug'urta kompaniyalari
tomonidan taqdim etiladigan xizmatlarning narxlarini taqqoslashi, o‗zi
uchun maqbulini tanlashi va shu bilan birga, o‗zini qiziqtirgan barcha
ma‘lumotlarni olishi mumkin. Bu mijozlarda to‗g'ri qaror qabul qilish,
ya‘ni nafaqat bir nechta sug'urta polisini qo‗lga kiritish va xizmatlar
stavkalarining farqini anglash, balki ushbu tizimning ijobiy va salbiy
tomonlarini baholay olish va o‗zi uchun faqat eng yaxshisini tanlay olish
imkoniyatini yaratadi.
Elektron sug'urtani tanlashning afzalliklari bilan bir qatorda uning
sust tomonlarini ham bayon qilish lozim. Onlayn sug'urta polisini
mijozlarning talab va istaklalariga mos ravishda sozlash mumkin emas.
Bu, ehtimol elektron sug'urta dasturlarining eng katta kamchiligidir.
Mijozlarda dasturni sozlash imkoniyati mavjud emas, bu vaqt talabidir.
Elektron sug'urta rejalari bilan bog'liq bo'lgan yana bir kamchilik
shundaki, u mijozlarga sug'urta mukofotlari bo'yicha kelishuvni amalga
oshirishga yo‗l qo'ymaydi. Jarayonga jalb qilingan agent yo‗qligi sababli,
mukofotlar narxini muhokama qilishning iloji yo‗q. Shuningdek, bugungi
kunda bir nechta sug'urta polislari sog'liqni saqlashni qoplash, baxtsiz
hodisalar bo‗yicha, nogironlik bo‗yicha nafaqalar va boshqalar kabi
qo‗shimcha imtiyozlarni taqdim etadi. Elektron sug'urta polisi ushbu
imtiyozlarni bermaydi. Ushbu takliflar oldindan belgilangan bo‗ladi va
o‗zgartirishlar kiritishning imkoni bo‗lmaydi.
Elektron sug'urta polisiga ega bo‗lish iqtisodiy jihatdan samarali usul
bo‗lib, jismoniy shaxslarni ortiqcha hujjatlardan xalos qiladi. Shuningdek,
u polisni o‗g'irlash yoki yo‗qotishdan himoya qiluvchi vosita sifatida
ishlaydi. Elektron sug'urta hisobvarag'i barcha elektron sug'urta polisini
raqamli shaklda saqlash mumkin bo'lgan hisobni anglatadi. Elektron
sug'urta ―Demat‖ hisobvarag'idagi aktsiyalarga o‗xshash tarzda aniqlanishi
mumkin. Elektron sug'urta hisobvarag'ining sug'urta qildiruvchilari bir
necha marta bosish orqali o‗zlarining hayot sug'urtasi portfelidan
foydalanishlari mumkin. ―Demat‖ xizmatlari uchun depozitlarga ega
bo‗lish kabi, jismoniy shaxslarning sug'urta polislarini saqlash uchun
sug'urta ma‘lumotlar bazasini ochadigan xizmat ko'rsatuvchi provayderlar
ham mavjud. Turli xil sug'urtalovchilarning sug'urta polislari ham bitta
86
hisobda saqlanishi mumkin. Jismoniy shaxslar elektron sug'urta
hisobvarag'ini ochish uchun har ikkalasini ham, sug'urta kompaniyasini
yoki ma‘lumotlar bazasini o‗zi tanlashi mumkin. Elektron sug'urta hisob
raqamini ochish uchun 5 ta vakolatli ma‘lumotlar bazasi mavjud bo‗lib,
ular:
NSDL ma'lumotlar bazasini boshqarish cheklangan;
Markaziy sug'urta bazasi cheklangan;
CAMS Repository Services Limited kompaniyasi;
Karvy Insurance Repository Limited kompaniyasi;
SHCIL Projects Limited kompaniyasi.
Shu o‗rinda aytib o‗tish joizki, jismoniy shaxs faqat bitta elektron
sug'urta hisobvarag'iga ega bo‗lishi mumkin. Elektron sug'urta hisobvarag'i
egasi bitta elektron sug'urta hisob raqamini ochish orqali ko‗plab
imtiyozlardan foydalanadi. Yig'ma qog'ozlardan o‗tish qiyin bo‗lgan
vazifani endi raqamli shaklda osonlikcha yo‗q qilish mumkin. Quyida
elektron sug'urta hisobvarag'ining foydali jihatlari keltiriladi:
birinchidan, elektron sug'urta hisob raqamini ochish mutlaqo bepul;
ikkinchidan, raqamli shakldagi sug'urta polisi uni yo'qotish va
o‗g'irlanishdan saqlaydi va shu bilan birga, o‗zining sug'urta polisiga
istalgan vaqtda, istalgan joyda bir necha marta bosish orqali kirish
imkonini beradi;
uchinchidan, barcha sug'urta polislari bitta hisob qaydnomasida
kuzatilishi mumkin;
to‗rtinchidan, sug'urta mukofotini to‗lash uchun navbatda turish,
naqd pul orqali to'lash, vaqtni sarflash o'rniga internet orqali to'lanishi
mumkin.
Elektron sug'urta abonenti har safar yangi sug'urta polisini sotib
olganida KYC hujjatini taqdim etishi shart emas. Ushbu jarayonni amalga
oshirish uchun onlayn sug'urta hisob raqamini kiritish kerak. Jismoniy
shaxslar o‗zlari tanlagan har qanday sug'urta bazasiga ariza formasini
yuklashi, to‗ldirishi va shaxsini va manzilini tasdiqlovchi hujjat va bekor
qilingan chek sifatida o‗zlari tasdiqlagan zarur hujjatlar bilan birga
yuborishlari kerak. Elektron sug'urta hisob raqamini ochishning eng yaxshi
tomoni shundaki, raqamli shakl hujjatlarning ortiqcha ishlatilishini
cheklaydi va jarayonni muammosiz amalga oshiradi. Mijozlar o'zlarining
barcha elektron sug'urta polislarini, shu jumladan sog'liq, hayot va boshqa
sug'urta polisini bitta hisobda saqlashlari mumkin.
Elektron sug'urta hisob raqamini ochish, har qanday hukumat
tomonidan vakolat berilgan ―Karvy Insurance Repository Limited‖,
87
―Central Insurance Repository Limited‖, ―NSDL Database Management
Limited‖, ―SHCIL Projects Limited‖ va ―CAMS Repository Services
Limited‖ kabi bazalarda ochilishidan qat'iy nazar, bepul. Shuningdek,
mavjud sug‗urta polisini elektron shaklga o'tkazish va ularni elektron
sug'urta hisobvarag'ida saqlash uchun to‗lov olinmaydi. Sug'urta
kompaniyalari to'g'ridan-to'g'ri sug'urta bazasiga to‗lovlarni amalga
oshiradilar. Shuning uchun, bu elektron sug'urta hisob raqamini ochishning
iqtisodiy jihatdan samarali usuli hisoblanadi.
|
