Daromad va almashtirish samaralari

140 
chizigʻida 
U
1
befarqlik egri chizigʻiga mos keluvchi optimal majmua 
E
1
nuqta bilan ifodalangan. 
E
1
nuqtada iste’molchi B ne’matdan B
1 
miqdorda, 
A
ne’matdan 
A
1
miqdorda sotib oladi. 
A
ne’matning narxi tushgandan keyin, yangi 
optimal majmua BA

byudjet chizigʻi bilan 
U
2
befarqlik egri chiziqlari
kesishgan 
E
3
nuqtaga oʻtadi. 
E
3
nuqtada iste’molchi B
3
miqdorda B 
ne’matdan va 
A
3
miqdorda 
A
tovardan sotib oladi. 
Demak, 
A
ne’mat narxining pasayishi iste’molchining real 
daromadini, uning tovar sotib olish imkoniyatini oshiradi, ya’ni uning 
oʻz ehtiyojini qondirish darajasini oshiradi. Bu yerda 
A
ne’matni
iste’mol qilish hajmining umumiy oʻzgarishi (uning narxi tushishi 
hisobidan) rasmda 
A A
1
3
bilan belgilangan. Iste’molchi boshida 
0
1
A
miqdorda 
A
ne’matdan sotib oladi, narx oʻzgargandan keyin sotib olish 
hajmi 
0
3
A
ga oʻzgaradi. B tovarni sotib olish hajmi 0B
1
dan 0B
3
ga 
qisqardi. 
A
ne’mat iste’molining umumiy oʻzgarishi 
A A
1
3
ga umumiy
samara deyiladi. Endi umumiy samarani daromad samarasiga va 
almashtirish samarasiga qanday ajralishni koʻramiz. 
Daromad samarasini aniqlash uchun BA

byudjet chizigʻiga 
parallel qilib B

A

byudjet chizigʻini 
U
1
befarqlik egri chizigʻiga
urinadigan qilib oʻtkazamiz va bu urilgan nuqtani 
E
2
deb belgilaymiz. 
E
2
nuqtaga mos keluvchi optimal majmuadagi 
A
ne’mat miqdori 
A
2
ga 
teng va u 
A A
1
3
umumiy samarani ikki qismga ajratadi: 
A A
1
2
va 
A A
2
3
. 
A A
2
3
oʻzgarishga daromad samarasi deyiladi va 
A A
1
2
oʻzgarishga - 
almashtirish samarasi deyiladi. 

Download 7,53 Mb.