O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi toshkent davlat iqtisodiyot universiteti




Download 2,24 Mb.
Pdf ko'rish
bet37/104
Sana14.12.2023
Hajmi2,24 Mb.
#118227
1   ...   33   34   35   36   37   38   39   40   ...   104
Bog'liq
Informatika fanini uqitish metodikasi

Jon fon Neymanning xizmatlari juda katta bo‗ldi. Neyman tomonidan bildirilgan, 
sonlarni ifodalashda ikkilik sanoq sistemasidan foydalanish va foydalanilayotgan 
axborotlarni saqlash kabi g‗oyalar hozirgi zamon hisoblash mashinalarida o‗zining 
amaliy aksini topgan. 1949-yilda Angliyada Jon fon Neyman prinsiplari asosida 
elektron hisoblash mashinasi –EDSAK yaratildi va amaliyotda qo‗llanildi. 
Birinchi sovet EHMi 1950-yilda akademik S.A. Lebedev rahbarligida yaratildi. 
U MESM (kichik elektron hisoblash mashinasi) deb ataldi. Bir yildan keyin S.A. 
Lebedev rahbarligida BESM (katta elektron hisoblash mashinasi) yaratildi. 
1973 yildan boshlab EHM tarixining yangi sahifasi, personal kompyuterlar 
sahifasi boshlandi. 
Shu yilda fransiyadagi Truong Trong Ti firma tomonidan birinchi personal 
kompyuter yaratildi. 
Shu bilan birga 1973-yilda dunyoga taniqli XEROX firma tomonidan Alto 
nomli shaxsiy kompyuter yaratilgan. Ushbu kompyuterda birinchi bulib fayllar va 
dasturlarni oynalar ko‗rinishda ochish prinsipi qo‗llanilgan. 
1977-yilda Apple Computer firma tomonidan Apple-II nomli shaxsiy 
kompyuterlar ommaviy ravishda chiqarila boshlagan. Ushbu kompyuterlar plastmass 
korpus, klaviatura va displeyga ega bo‗lgan. 
1980-yilda Osborne Computer firma birinchi portativ kompyuterlarni chiqara 
boshladi. Ushbu kompyuter og‗irligi 11 kg, juda kichkina hajmga ega bo‗lgan va 
narxi atigi 1795 dollar bo‗lgan. 
1981-yildan boshlab IBM (International Business Machines) firma tomonidan 
personal kompyuterlar seriyalab chiqara boshlandi va butun dunyoga sotila 
boshlandi. Shundan beri kompyuter hayotimizda mustahkam joylashib, axborotni 
qayta ishlashning eng zamonaviy vositasiga aylandi va butun dunyoga taniqli bo‗ldi.
 
4.2. Informatika va axborot texnologiyalarining
zamonaviy konsepsiyalari 
Davlat 
tomonidan 
tartibga 
solishning 
muhimligi 
va 
respublikada 
axborotlashtirish jarayonini tezlashtirish zaruratini hisobga olib, O‗zbekiston 
Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 1992-yil 8-dekabr qarori bilan Fan va texnika 
bo‗yicha Davlat Qo‗mitasi (FTDQ) qoshida Axborotlashtirish bo‗yicha bosh 
boshqarma (Boshaxbor) tuzildi.


48 
Mazkur qarorda belgilab berilgan asosiy vazifa va faoliyat yo‗nalishlari 
doirasida O‗z FTDQ tashabbusi bilan axborotlashtirish jarayonini rivojlantirishga 
yo‗naltirilgan bir qator qonunlar qabul qilindi. Axborotlashtirish haqida (1993 yil, 
may), EHM va ma‘lumotlar bazasi uchun dasturlarni huquqiy muhofazalash haqida 
(1994-yil, may) qonunlar shular jumlasidandir.
O‗zR FTDQ Axborotlashtirish haqida Qonunning qoidalarini bajara borib
1994-yil dekabrida Vazirlar Mahkamasi O‗zbekiston Respublikasini axborotlashtirish 
konsepsiyasini ma‘qulladi. Ushbu konsepsiyaning asosiy maqsad va unda quyilgan 
masalalar qo‗yidagilardan iboratdir:

milliy axborot-hisoblash to‗rini yaratish;

axborotlarga tovar sifatida yondashishning iqtisodiy, huquqiy va me‘yoriy 
hujjatlarini yuritish;

axborotlarni qayta ishlashning jahon standartlariga rioya qilish;

informatika industriyasini mujassamlashtirish va rivojlantirish;

axborotlar 
texnologiyasi 
sohasidagi 
fundamental 
tadqiqotlarni 
rao‗batlantirish va qo‗llab-quvvatlash;

informatika 
vositalari 
foydalanuvchilarini 
tayyorlash 
tizimini 
muvofiqlashtirish.
Konsepsiyaning 
asosiy 
qoidalari 
hisobga 
olingan 
«O‗zbekiston 
Respublikasining axborotlashtirish dasturi» ishlab chiqildi. U uch maqsadli dasturni 
o‗z ichiga oladi:
a) milliy axborot-hisoblash tarmog‗i;
b) EHMni matematik va dasturiy ta‘minlash;
d) shaxsiy kompyuterlar.
Mazkur dasturda vazirlik va mahkama axborot tarmoqlari, Milliy axborot - 
hisoblash tarmog‗ini yaratish, kompyuter va hisoblash texnikasi vositalarini ishlab 
chiqarishni tashkil etish, yangi axborot texnologiyalari sohasida kadrlar tayyorlashni 
takomillashtirish, hujjatlashtirishning me‘yoriy-uslubiy va huquqiy tizimini yaratish 
va boshqalar joy olgan.
O‗zbekiston axborot texnologiyalarini tatbiq etish va rivojlantirish uchun talay 
intellektual imkoniyat va axborot zaxiralariga ega. Fanlar akademiyasi, oliy va o‗rta 
maxsus o‗quv yurtlari, ishlab chiqarish va firmalarda kompyuter texnikasi, aloqa, 
dasturiy va axborot ta‘minoti, axborot tizimlar bo‗yicha malakali xodimlar 
ishlamoqda.
Buning yorqin dalili sifatida 1997-yil 29-avgustda qabul qilingan «Kadrlar 
tayyorlash milliy dasturi»ni, O‗zbekiston Respblikasi Oliy Majlisining ikkinchi 
chaqiriq V sessiyasida ko‗tarilgan masalalar yuzasidan 2001-yil 23-mayda Vazirlar 
mahkamasining «2001-2005-yillarda kompyuter va axborot texnologiyalarini 
rivojlantirish, «Internet»ning xalqaro axborot tizimlariga keng kirib borishini 
ta‘minlash dasturini ishlab chiqishni tashkil etish chora-tadbirlari to‗g‗risida»gi 
Qarorini va 2001-yilning may oyida respublikamizda birinchi marta o‗tkazilgan 
Internet festivalini aytib o‗tish mumkin.
XXI asrda oliy va o‗rta maxsus o‗quv yurtlarining bitiruvchilari yangi 
sharoitlarga ijodiy va kasbiy yondashishga tayyorlangan bo‗lishlari lozim. Shu 


49 
sababli Respublikamizda ta‘lim sohasida ham, boshqa sohalardagi kabi katta 
o‗zgarishlar amalga oshirilmoqda.
Iqtisodiy 
kibernetikani 
rivojlantirishda 
akademik 
S.S. 
G‗ulomov 
boshchiligidagi bir guruh olimlar olib borayotgan izlanishlar diqqatga sazovordir. 
Zero, akademik V.Q. Qobulov aytganidek, «Iqtisodiy kibernetika-mashina 
texnologiyalariga asoslangan holda ijtimoiy-iqtisodiy jarayonlarni o‗rganadigan 
yangi fanga aylanmoqda». 

Download 2,24 Mb.
1   ...   33   34   35   36   37   38   39   40   ...   104




Download 2,24 Mb.
Pdf ko'rish

Bosh sahifa
Aloqalar

    Bosh sahifa



O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi toshkent davlat iqtisodiyot universiteti

Download 2,24 Mb.
Pdf ko'rish