• Д.Рўзметов (ЎзР ФА Генетика ва ЎЭБИ)
  • ЁВВОЙИ ОЛМА ТУРЛАРИНИНГ БАКТЕРИАЛ КУЙИШ




    Download 1.94 Mb.
    Pdf ko'rish
    bet76/99
    Sana20.02.2023
    Hajmi1.94 Mb.
    #42897
    1   ...   72   73   74   75   76   77   78   79   ...   99
    Bog'liq
    Istedod ziyosi 2022 (2)
    10 Informatika Savollar UZB, 2 sinf 2 chorak matem, 3- 4 - MAVZU (1), 88888888888, Psixologik xizmatning o`rni va ahamiyati, 13-mavzu, 602629, ADSL, 11-sinf-Fizika-darslik, [05.10.2022 20 13] ТАШКЕНТ ЮЖНЫЙ НУКУС, Health food, О КУРСЕ, 15.Mehnat muhofazasi va texnika xavfsizligi hivWBz9, Tarmoqlar komp
     
    ЁВВОЙИ ОЛМА ТУРЛАРИНИНГ БАКТЕРИАЛ КУЙИШ 
    КАСАЛЛИГИГА ЧИДАМЛИЛИГИНИ БАҲОЛАШ
    Х.С.Тўрақулов, С.О.Турсунов, Б.Х.Чиниқулов, А.Шеримбетов,
    Д.Рўзметов (ЎзР ФА Генетика ва ЎЭБИ) 
     
    Олма Malus туркумига кириб, Malus domestica унинг Eр юзида 
    кенг тарқалган ва экилаётган маданий тури ҳисобланади. Олманинг 
    асл ватани Марказий Осиё бўлиб, унинг ёввойи аждоди, Malus sie-
    versii бугунги кунда ҳам ушбу минтақа ва шимоли-ғарбий Хитой-
    нинг тоғли ҳудудларида табиий ҳолда ўсади ва айрим жойларда 
    кўплаб учратишингиз мумкин (1,2).
    Бугунги кунда маданий олманинг Ер юзида етиштирилаётган 
    7500 атрофида навлари маълум. Ушбу навлар меваси ўзининг маза-
    си, ранги, ўлчами билан фарқ қилади, танаси ташқи муҳитнинг 
    стресс омилларига турли даражада чидамлиликни намоён қилади.
    Олманинг диплоид хромосамалари сони 17 бўлиб, геном ўлча-
    ми тахминан 650 Мб деб баҳоланади. Олма геномининг тўлиқ сик-
    венси устида бир қанча тадқиқотлар ўтказилган бўлиб, энг бирин-
    чиси 2010 йилда диплоид тўпламли “Голден дилишиз” навида ўт-
    казилган (3,4). Бироқ биринчи геном сиквенсида, ўша давр техно-
    логик имкониятларининг камчиликлари нуқтаи назаридан, хатолик-
    лардан холи бўлмаган (3). Охирги йилларда ўтказилган тўлиқ геном 
    сиквенслари диплоид ва триплоид индивудларда ўказилиши нати-
    жасида аниқлик юқорилигига эришилди (5). Биринчи тўлиқ геном 
    сиквенсида 57 000 геннинг мавжудлигини баҳолаган бўлса (3), ке-
    йинги ва яна-да ишончли тўлиқ сиквенслаш тадқиқотларида оқсил 
    кодловси генлар сони 42000 ‒ 47000 атрофида баҳоланган (5).


    176 
    Маданий олма экини бир қанча касалликларга чидамсиздир. 
    Ушбу касалликлар орасида бактериал куйиш касаллиги охирги йил-
    ларда минтақамизда катта муаммога айланмоқда. Айниқса, хориж-
    дан келтирилаётган интенсив типдаги олма навлари бактериал ку-
    йиш касаллиги билан юқори даражада касалланмоқда олма ҳосили-
    га катта зарар келтирмоқда. Касалликга қарши курашнинг энг сама-
    рали, арзон ва осон усули бу чидамсиз нав етиштиришдир.
    Шу мақсадда ЎзР ФА Генетика ва ЎЭБИда ёввойи олма турла-
    рининг намуналари йиғилди ва бактериал куйиш касаллигига чи-
    дамлилик даражаси баҳоланди. 
    Ўтказилган тадқиқот натижасида Тошкент, Жиззах, Самарқанд, 
    Сурхондарё, Қашқадарё ва Наманган вилоятларининг тоғли ҳудуд-
    ларидан 400 га яқин намуналар йиғиб келинди ва улардан ёввойи 
    олма генофонди барпо қилинди. Ушбу генофонднинг 300 намунаси 
    бактериал куйиш касаллигига чидамлилиги баҳоланди, баҳолаш на-
    тижасида ёввойи вакилларнинг 50 намунаси ўта чидамли сифатида 
    ажратиб олинди.

    Download 1.94 Mb.
    1   ...   72   73   74   75   76   77   78   79   ...   99




    Download 1.94 Mb.
    Pdf ko'rish

    Bosh sahifa
    Aloqalar

        Bosh sahifa



    ЁВВОЙИ ОЛМА ТУРЛАРИНИНГ БАКТЕРИАЛ КУЙИШ

    Download 1.94 Mb.
    Pdf ko'rish