O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta`lim vazirligi

Download 1,26 Mb. Pdf ko'rish
bet	37/72
Sana	15.12.2023
Hajmi	1,26 Mb.
	#119750

1 ... 33 34 35 36 37 38 39 40 ... 72

Bog'liq
jahon iqtisodiyoti va xalqaro munosabatlar

36
Jahonda ko’zga ko’ringan tamaki kompaniyasi 1994 yili Toshkentda ham o’zining
qo’shma korxonasini ochdi. Ushbu «O’zBAT» korxonasida mehnat qilayotgan ishchilar soni
1800 dan ortib ketdi. 1994-1995 yillarda kompaniya respublika byudjetiga soliq va boshqa
yigimlar tarzida 4 million so’m o’tkazgan bo’lsa, 2002 yilga kelib bu raqam 35 milliard so’mni
tashkil etdi. 1997 yili Samarqand shaxrida ulkan korxonaga qarashli sigaret fabrikasi qurildi.
Ushbu korxona sigaretaga bo’lgan talab-extiyojni to’la qondirishi mumkin.
2000 yil davomida O’zbekistonda qator yangi qo’shma korxonalar yuzaga keldi.
Toshkentdagi «Xobas-TAPO», Andijondagi charm buyumlar ishlab chiqariladigan «Oltin teri»
va boshqa qo’shma korxonalar shular jumlasidandir. 2000 yilning bahorida Germaniya va
Avstriya hamkorligida Toshkentda qurilib ishga tushirilgan «Xobas-TAPO» qo’shma
korxonalarsi nometall, turli diametrdagi quvurlar ishlab chiqara boshladi. Bu quvurlardan
foydalanish muddati metall quvurlarga nisbatan 3-4 barobar yuqori. Bunday zavod jahonda
yigirma to’rtinchi va MDX da yagonadir. Korxona mahsulotiga bo’lgan extiyoj O’zbekistonda
ham, undan tashqarida ham ortib bormoqda. Nemis hamkorlarimiza bunday zavodni kaerda
qurish tanlovi va imkoniyatlari bor edi. Ammo ular O’zbekistonni ma’qul qurishdi. Chunki bizda
istiqbolli imkoniyatlar etarlidir.
Ushbu qo’shma korxona ishiga tushirlganligiga bor-yugi ikki yil tulgan bo’lsa-da, shu
qisqa vaqt ichida uning dovrug’i keng yoyildi va uning mahsulotlariga bo’lgan talab-extiyoj
ortdi. Buning asosiy sababi korxonada tayyorlangan nometall quvurlardan sifat to’la saqlanib
qoladigan ichimlik suvi etqazib berishdan tashqari, neft va neft mahsulotlarini ham istalgan
joylarga yuborishda foydalanish mumkin. Bu quvurlar zanglamaydi, chirimaydi va mahsulot
sifatini buzmaydi.
O’zbekistonda yuqorida aytib o’tilgan qo’shma korxonalardan tashqari , to’qimachilik,
oziq-ovqat sanoati va qishloq xo`jaligi tarmoqlarida ham samara bilan faoliyat ko’rsatayotgan
korxonalar mavjud.
2002 yili Respublika poytaxtida yana bir qo’shma korxona «Shayxontoxur Tekstil»
O’zbekiston – Turkiya qo’shma korxonasi ish boshladi. Korxona yiliga 2,5 million trikotaj
buyumlari ishlab chiqarishga mo’ljallangan. Uning qiymati 8 million AQSh dollariga teng
bo’ladi. korxonada 700 ish joyi barpo bo’ldi. «Shaxontoxur Teskstil»da ishlab chiqariladigan
mahsulotlar Evropa mamlakatlari va AQShga ham eksport qilinadi.
Ko’plab mamlakatlar xorijiy qo’yilmalarni jalb etish maqsadida imtiyozli sharoitlarni
yaratadi, xususan kapitallarni saqlash va zararlarni koplashni kafolatlaydi, imtiyozli soliq olishni
kiritadi va foydani xorijga erkin o’tkazishga ruxsat beradi, olingan daromadlar va boshqalarni
qayta investitsiyalarga sharoitlar yaratadi.
O’zbekiston ham xorijiy mablag’larni jalb etishdan manfaatdordir. Hozirgi vaqtda ular
asosan xalqaro tashkilotlar va boshqa mamlakatlar hukumatlari krediti tarzida kelmoqda. Shu
bilan birga Respublika investitsiyalarga extiyoj sezadi, chunki kreditdan farqli ravishda
investitsiyalar
qarzdor
qilib
kuymaydi,
balki
ishlab
chiqarishni
kengaytirish
va
zamonaviylashtirishga, milliy ishlab chiqaruvchi kuchlarni rivojlantirishga bevosita yordam
beradi.
By tabiiy resurslar, arzon ishchi kuchi, nisbatan rivojlangan infrastruktura va har
tomonlama barqaror vaziyat xorijiy qo’yilmalar uchun respublikani qiziqarli qilib qo’yadi.
Ularni rag’batlantirish maqsadida 1994 yilda O’zbekistonda chet el investitsiyalar va chet el
investorlar faoliyatini kafolatlari haqida qonun qabul qilindi. Bu qonun respublika hududida chet
el investitsiyalarini amalga oshirish tartibi va tashkiliy-iqtisodiy asoslarini aniqlari. CHet el
investitsiyalari sug’urtasini amalga oshiruvchi «O’zbyokinvest» tashkiloti tuziladi.
Shunday qilib, chet el qo’yilmalarini mamlakatga olib kelinishi va o’zlashtirishini
ta`minlash uchun zarur bo’lgan asoslar yaratiladi. Shu bilan birga, tadbirkorlik kapitali olib
kelinishini kechiqtiruvchi bir qator ob`ektiv holatlar mavjud. Bu avvalo iqtisodiyotning xususiy
bo’g’inini
va umuman
bozor munosabatlarini rivojlanmaganligi, so’mning past
konvertirlanganligi, xalqaro iqtisodiy munosabatlar bo’yicha malakali xodimlarning va
respublika imkoniyatlari hamda uning sheriklari haqidagi axborotlarning etishmasligidir.

37
Ko’rinib turibdiki, bu sanalgan holatlar vaqtinchalikdir. Xususiylashtirish, valyuta
siyosati dasturlarini amalga oshirishiga qarab, chet el investitsiyalarini importga to’sqinlik
qiluvchi ko’plab sabablar yo’qotiladi va respublika o’zining iqtisodiyoti tuzilishini qayta va
respublika o’zining iqtisodiyoti tuzilishini qayta qurish dasturini amalga oshirishida tashqi
aloqalar ustunligini to’laroq qo’llashi mumkin bo’ladi. Sobiq ittifoqdosh respublikalar o’rtasida
ikki va ko’p tomonlama munosabatlar kelajakda ayniqsa ahamiyatga ega, chunki o’zaro
hamkorlikning tajribasi xalq xo`jaligining korxonalarni yaratish va kapital harakatini boshqa
ko’rinishlarini rivojlantirish uchun haqiqiy sharoit hisoblanadi.

Download 1,26 Mb.

1 ... 33 34 35 36 37 38 39 40 ... 72

Download 1,26 Mb.

Pdf ko'rish