12
ω=0.9.B.H
- yuk
avtomobillari uchun
B
.
H
avtomobillarning old yuzasi o’lchamlari: eni, balandligi.
Avtomobilning qiyalikka qarshilik kuchi ,qo’shimcha energiya sarf bo’lishiga olib keladi.
i
G
P
i
G – avtomobil og’irligi, i-bo’ylama qiyalik
Avtomobil harakatiga uning inertsiya kuchi ham ta’sir qiladi.
j
G
P
i
j-nisbiy tezlanish.
Avtomobilning tortish kuchi quyidagi ifoda orqali topiladi.
N
P
p
270
bu yerda
N
- dvigatelning eng katta quvvati.
–avtomobil transmissiyasi mexanikaviy foydali ish koeffitsienti.
Akademik E.A.Chudakov avtomobilning tortishish
sifatlarini dinamik factor, ya’ni
yetakchi g’ildiraklardagi to’liq tortish kuchi bilan havo qarshiligi ortasidagi ayirmaning
avtomobil og’rligiga nisbati bilan ifodalashni taklif etdi.
j
i
f
G
P
P
D
T
Dinamik omil yo’l qarshiligini bartaraf etishga sarf bo’luvchi
tortilish kuchining ichki
zaxirasidir.
Tortishish kuchi avtomobil g’ildiragi bilan yo’lning o’zaro ta’siri natijasida hosil bo’lib,
ular o’rtasidagi ishqalanishni hamda g’ildirak qismlarini yo’l bilan tishlashishini hisobga oladi.
G
P
T
G
- qoplamaga avtomobil g’ildiragidan tushadigan og’irlik.
T
P
- tortishish kuchi.
Tishlashish koeffitsienti qoplama holatiga qarab, quyidagicha belgilanadi.
Koeffitsient
qiymati
Yo’l qoplamasi holati
Quruq va g’adir-budir
0.7 va undan ko’p
Tekis
holatda
0.6
Nam holatda
0.5
Loy
0.4-0.3
Muzlagan
holda
0.2-0.3
Shinaning yo’l qoplamasi bilan tishlashishi ob-havo sharoitiga bog’liq. Tishlashish
koeffitsienti yil davomida o’zgaruvchan bo’lib, yoz oylarida uning qiymati oshadi, va aksincha
qishda kamayadi.
Savollar
1. Avtomobil harakatiga qanday kuchlar ta’sir ko’rsatadi?
2. G’ildirashga qarshilik kuchi qanday omillarga bog’liq?
3. Havoning qarshilik kuchi qanday ifoda bilan aniqlanadi?
4. Inertsiya kuchi va qiyalikka qarshilik kuchi avtomobil harakatiga qanday ta’sir qiladi?
5. Dinamilk omil nima?
6. Tishlashish koeffitsientining qiymati nimalarga bog’liq?
