|
O’zbekiston Respublikasi Oliy va O’rta Maxsus Ta'lim VazirligiBog'liq 5b18c1ffe49b8 4 - Ma'ruza
AVTOMOBILLARNING YO’LNING EGRI CHIZIQLI QISMLARIDA
HARAKATLANISHI
REJA:
1. Yo’lni egri qismida egrilik radiusini belgilash.
2. Viraj.
3. Ko’rish masofasini aniqlash.
Tayanch so’z va iboralar:
egrilik radiusi, tezlik, ko’ndalang kuch koeffitsienti,
viraj, ko’rish masofasi.
Yo’lning egri chiziqIi uchastkasida harakatlanayotgan avtomobilga R radiusli egrida
markazdan ko’chma kuch ta’sir qiladi.
R
m
C
2
bu yerda
m
– avtomobil massasi, kg:
v
- tezlik, m/sek.
Markazdan ko’chma kuch harakat yo’nalishiga perpendikulyar bo’ladi. Bu bilan
avtomobillarga, haydovchiga va yo’lovchilarga ag’daruvchi va suruvchi kuchlar ta’sir ko’rsatadi.
O’ng va chap g’ildiraklar oralig’idagi bosimning qayta taqsimlanishi shinaning yonga
qochish xodisasini yuzaga keltiradi, bu avtomobilni boshqarishni murakkablashtiradi.
8-rasm. Avtomobil egri chiziq bo’yicha harakatlanganda
unga ta’sir etuvchi kuchlar.
Kichik radiusli egrilarda yonilg’i sarfi ko’payadi va shina yemirilishi oshadi. Tungi vaqtda
egri chiziqli uchastkalarda harakatlanish murakkablashadi. Bunga sabab, avtomobil oldidagi
fara yorug’ligi to’g’ri uchastkaga nisbatan kam masofadagi yo’lni yoritadi.
Bu holat egrining radiusi kamaygan sari shunchalik sezilarli bo’ladi.
Shuning uchun avtomobillar hisobiy tezlik bilan xavfsiz, qulay va iqtisodiy arzon bo’lgan
harakatiga, faqatgina egri radiusini yetarlicha katta bo’lganda erishish mumkin .
Avtomobilning egridagi harakatida unga 2 ta kuch ta’sir qiladi:
-
markazdan qochma kuch – C (bu egrining tashqi tomoniga yo’nalgan bo’ladi).
-
avtomobil og’irligi – G.
har ikkala kuchni avtomobil yo’lining qatnov qismidagi ko’ndalang qiyalik yo’nalishiga
proyektsiyalab, quyidagini hosil qiliamiz.
mgi
R
m
Y
cos
2
|
| |
