O’zbekiston Respublikasi Oliy va O’rta Maxsus Ta'lim Vazirligi

Download 1,79 Mb. Pdf ko'rish
bet	4/26
Sana	21.09.2024
Hajmi	1,79 Mb.
	#271850

1 2 3 4 5 6 7 8 9 ... 26

Bog'liq
5b18c1ffe49b8

3-Ma’ruza AVTOMOBILLARNING YO’LLARDA HARAKLANISHI.

Savollar
1.Avtomobil yo’lining elementlariga nimalar kiradi?
2.Avtomobil yo’lining o’q chizig’ini o’tkazishda nimalarga ahamiyat beriladi?
3.To’g’rilar va egrilar. Egrining elementlari.
4.Yo’lning bo’ylama kesimi va uning elementlarini ayting.
5.Ko’ndalang kesim va uning elementlari.
3-Ma’ruza
AVTOMOBILLARNING YO’LLARDA HARAKLANISHI.
REJA:
1. Avtomobil harakatiga ta’sir etuvchi kuchlar.
2. Avtomobilning dinamik omili.
3. Shinaning yo’l qoplamasi bilan ilashishi.
Tayanch so’z va iboralar:
qarshilik kuchi, tezlik, qarshilik koeffitsienti, dinamik omil.
Zamonaviy avtomobil yo’llarining hamma elementlari avtomobillarning hisobiy tezlikda
xavfsiz harakatlanishini ta’mirlab berishi lozim. Yo’lning harakat miqdori oshishi bilan
avtomobillarga to’sqinlik ham ortib boraveradi. Ularning harakat tezligi kamayadi, shuning
uchun yo’lning ayrim elementlariga bo’lgan talablar, yo’lda yakka avtomobil harakatlanishi
sharoitidan kelib chiqib belgilanadi.
Yo’llarda avtomobillarning haqiqiy harakat tarzi 3 ta omil bilan aniqlanadi:
1.
Avtomobilning foydalanish xususiyatlari.
2.
Yo’l sharoiti.
3.
Haydovchining shahsiy xolati.
Bunda, odatda , avtomobilning konstruktsiyasi yo’l qo’yadigan dinamik imkoniyatlardan
to’liq foydalanilmaydi.
Dvigatelning avtomobil yetakchi g’ildiraklarida hosil qiladigan tortish kuchi
harakatlanishga qarshilik qiluvchi kuchlarni yengishga sarflanadi.
7-rasm. Avtomobil harakatiga ta’sir etadigan qarshilik kuchlari.
Ko’tarilishda tezlanish bilan harakatlanayotgan avtomobilga quyidagi qarshilik kuchlari
ta’sir qiladi:
-g’ildirashga qarshilik kuchi –Pf;
-ko’tarilishga qarshilik kuchi –Pi;
-havoning qarshilik kuchi –Pw;
-avtomobilning inertsiya kuchi –Pj;

11
Bulardan g’ildirashga qarshilik kuchi va havoning qarshilik kuchi har doim avtomobil
harakatiga ta’sir qiladi. Ko’tarilishga qarshilik kuchi va inertsiya kuchi avtomobil balandlikka
ko’tarilayotganda qarshilik ko’rsatsa, pastlikka tushayotganda aksincha harakatga
yordamlashadi .
Yuqoridagilarga asoslanib, avtomobilning harakat tenglamasini quyidagicha ifodalaymiz:

Download 1,79 Mb.

1 2 3 4 5 6 7 8 9 ... 26

Download 1,79 Mb.

Pdf ko'rish