|
Ozuqaviy biofaol mahsulotlarni oziq-ovqat va dori-darmonlardan ajratish mezonlari
|
| bet | 3/13 | | Sana | 15.06.2022 | | Hajmi | 283.45 Kb. | | #23746 |
Bog'liq Ismoilova Mohina davomi HMTT(BOBUR), Alisherov Aminjon diskret, 2023-yil Yo\'l xaritasi 11-DMTT, kreativ fikir, Komila Kurs ishi TO\'MA 222, 3 kriptografiya xaqida, Tashkiliy tuzilma, portal.guldu.uz-Shaxsiy sug‘urtaning mazmuni va turlari, Python dasturlash tili, 1701370462, bernulli tenglamasi, KUNLIK CHEKLIST, Rostlagichlarni tanlash, Jarayonlarni loyihalash uchun asosiy meyoriy hujjatlarOzuqaviy biofaol mahsulotlarni oziq-ovqat va dori-darmonlardan ajratish mezonlari:
– Ozuqalanishning optimal fiziologik ratsioniga erishish uchun BFQ qo’shimchalardan foydalanish zaruriyati;
– BFQ mahsulotlarining savdosi ma’lum dozalarda oziq-ovqat mahsulotlaridan alohida yuritilishi;
– BFQ mahsulotlarida farmakologik ta’sirning yo’qligi;
– BFQ mahsulotlarida nojo’ya ta’sirning yo’qligi;
– BFQ inson organizmi va tizimining fiziologik barqaror bo’lmagan hollarda ularning funktsional faoliyatini qo’llab-quvvatlash uchun mo’ljallanganligi.
1.2 Vitaminlar
Inson kundalik hayotida turli xil narsalarni iste’mol qilishi mumkin. Uning tarkibida esa turli xil moddalar va vitaminlar mavjud. Inson organizmi uchun A, B, B1, B2, B6, B12, C, D, PP, K vitaminlari nihoyatda zarurdir. Ularning ta’siri inson organizmi faoliyatida juda muhim rol o‘ynaydi. Agar mazkur vitaminlardan birortasi yetishmasa, inson organizmida turli xastaliklarning kelib chiqishiga sharoit tug‘iladi.
Vitaminlar inson uchun oz miqdorda zarur bo’lsa ham organizm hayotida muhim vazifani bajaradi. Ular modda almashinuvini, ichki bezlar ishini faollashtiradi. Ba’zilari esa ikki komponentli fermentlar tarkibiga kirib, organizmda uzluksiz sodir bo’lib turadigan biokimyoviy jarayonlarning katalizatori sifatida moddalar almashinuvini ta’minlaydi.
Vitaminlar tuzilishi va tarkibi jihatidan bir-biridan farq qiladigan, nisbatan kichik molekulyar massaga ega bo’lgan organik moddalardir. O’simliklar tarkibida bir-biridan tubdan farq qiluvchi vitaminlar uchraydi. Ularning organizmda bajaradigan funksiyasi ham turlicha bo’ladi. Vitaminlar asosan o’simliklarda va mikroorganizmlarda sintez bo’ladi.
Vitaminlarning 30ga yaqin turi bo’lib, shulardan 20 tasi A va D vitaminlar o’simliklar to’qimasida bo’lmaganligi sababli provitaminlar deb nomlanadi. Ular inson organizmida vitaminga aylanadi. Vitaminlar va provitaminlar o’simliklarning yashil barglarida, mevalarida va boshqa organlarida ko’p to’planadi.
Vitaminlar asosan o’simliklarda va mikroorganizmlarda sintezlanadi. Vitaminlar,odatda,eruvchanligiga qarab ikki gruppaga bo’linadi. Bular yog’da eriydigan va suvda eriydigan vitaminlar.
Yog’da eriydigan vitaminlarga A,D,K,E,F vitaminlar guruhi kiradi.Ular yog’da va organik erituvchilarda yaxshi eriydi. Bu guruh vitaminlarning eng muhim biologik xususiyatlaridan biri organizmda zapas holda to’planishidir. Shuning uchun organizm ma’lum vaqt zarur miqdordagi vitaminni iste’mol qilmasa ham avitaminoz sezilmaydi. Yog’da eriydigan vitaminlar fiziologik protseslarda juda muhim rol o’ynaydi. Lekin ko’pchiligining moddalar almashinuvi protseslarida ishtirok etish mehanizmi yaxshi o’rganilmagan. Bu vitaminlarning tarkibida qo’shbog’ tutgani uchun oksidlanish-qaytarilish reaksiyalarida ishtirok etishi mumkin.
A vitamin kimyoviy to’yinmagan siklik, bir atomli birlamchi spirt. Uni izomerlaridan tashqari 2ta fiziologik aktiv vitamer A1 va A2 ma’lum.
D vitamin- ergokabsiferol, xolekalsiferol. Bu aniraxitik vitamin. Uning birnecha vitameri ma’lum bo’lib, ulardan D2 va D3 yuqori biologik aktivlikka ega. Ular kimyoviy tarkibi jihatdan sterinlarning hosilalaridir.
E vitamin – tokoferol ko’payish vitamin, u kimyoviy tabiatiga ko’ra, uzun yon zanjir tutuvchi siklik spirt bo’lib, odatdagi sharoitda rangsiz, moysimon suyuqlik. Organik erituvchilarda yaxshi eriydi, kimyoviy ta’sirlarga nisbatan barqaror bo’lsa ham, ultrabinafsha nurlar ta’sirida tez parchalanib ketadi.
K vitamin – filloxinon, antigemorogik vitamin. Uning ikkita vitameri K1 va K2 yaxshi o’rganilgan. Ular tabiatiga ko’ra yon zanjiri bilan farq qiladigan 2-metil-1-4-nattaxinon xosilasidir.
Suvda eriydigan vitaminlarga B guruh vitaminlar, biotin, xolin, P,C vitamin va boshqalar kiradi. Ularning tarkibi, tuzilishi va ta’sir etishi yog’da eriydigan vitaminlarnikiga nisbatan ancha yaxshi o’rganilgan. Ulur asosan kofermentlar sifatida metabolitik protseslarda ishtirok etadi.
Meva va sabzavotlar hamda boshqa o’simliklar vitaminlarning asosiy manbai hisoblanadi.
B1 vitamin – Tiamin oq kristall modda, kimyoviy tarkibiga ko’ra primidinning tiazolli hosilasidir. U qizdirishga chidamli,kislotali muhitda barqaror. Lekin neytral va ishqoriymuhitda, shuningdek oksidlovchilar ta’sirida oson parchalanib ketadi. Tiamin biologik funksiyasi eng yaxshi o’rganilgan vitaminlardan biridir. Odamning B1vitaminga bo;lgan sutkalik talabi 2-3 mg. bu vitamin bug’doy unida, tozalanmagan guruchda, yong’oqda, kartoshkada, ayniqsa, achitqilarda ko’p bo’ladi.
B2 vitamin – Riboflavin to’q sariq rangli kristall modda. Ishqoriy muhitda beqaror,tezda parchalanib ketadi. U kimyoviy tabiatiga ko’ra izoalloksazinning ribitolli xosilasidir. Riboflavin barcha hayvon mahsulotlarida, meva va sabzavotlarda keng tarqalgan.
B3 vitamin – pantotenat kislota. Bu yopishqoq och sariq rangli yog’simon suyuqlik. Bu kislota qizdirishga, ishqorlar va kislotalar ta’siriga chidamsiz, optik aktivlikka ega. Bu vitamin barcha o’simlik va mikroorganizmlarda sintezlanadi. Odamning unga bo’lgan sutkalik talabi 10-25mg. O’simliklarning yashil qismlarida, jigarda tuxum sarig’ida, shuningdek, sutda bu kislota ko’p bo’ladi.
Bundan tashqari bu guruh vitaminlarga quyidagilar ham misol bo’ladi: PP-nikotinat kislota – yetishmaganda odamda pellagra kasalligi kelib chiqadi, B6 vitamin – piridoksin nordon mazali hidsiz modda bo’lib, bug’doy murtagi va no’xot hamda loviyada ko’p uchraydi. B15vitamin – o’simliklarning urug’ida ko’p uchraydi, Bc vitamin – sariq rangli kristall modda, o’simliklarning yashil qismlarida ko’p uchraydi. H vitamin (biotin)–aloe, karam va piyozda ko’p uchraydi, C vitamin – na’matak, qalampir, ko’k piyoz, ukropda, tokning yosh barglarida, rayhonda ko’p uchraydi. P vitamin(rutin) – o’simlik mahsulotlarida doim C vitamin bilan birga uchraydi.
|
| |
