472
Marshrutizatorlar tarmoqlarni birlashtiruvchi bir nechta interfeysga (portlarga)
ega bo’ladi. Har bir marshrutizatorga tarmoqning alohida bog’lamasi sifatida qarash
mumkin: unga ulangan nimtarmoqda tarmoq manzili va lokal manzilga ega bo’ladi.
Masalan 1-raqamli marshrutizator uchta interfeysga ega va unga N1, N2, N3 tarmoqlar
ulangan. Rasmda bu portlarning tarmoq manzili IP11, IP12, IP13 bilan belgilangan.
1R11 interfeys N1 tarmoqning bog’lamasi va mos ravishda 1R11
portning tarmoq
raqami maydonida N1 raqami bo’ladi. O’xshash tarzda 1R
12
interfeys – N2 tarmoq
bog’lamasi, 1R
13
port esa – N3 tarmoq bog’lamasi hisoblanadi.
Shunday qilib,
marshrutizatorga har biri o’zining tarmog’iga kiruvchi bir necha bog’lamalar majmui
sifatida qarash mumkin. Marshrutizator yagona qurilma sifatida alohida tarmoq va
lokal manzilga ega bo’lmaydi.
Murakkab tarkibli tarmoqlarda oxirgi ikki bog’lama o’rtasida
paketlarni uzatish
uchun deyarli har doim bir necha alternativ marshrutizatorlar bo’ladi. A bog’lamadan
V bog’lamaga jo’natilgan paket 17, 12, 5, 4 va 1 marshrutizatorlar yoki 17, 13, 7, 6 va
3 marshrutizatorlar orqali o’tishi mumkin. A va V bog’lamalar o’rtasida nechta
marshrutizatorlar borligini aniqlash muammo emas.
N12
N5
17
N9
18
N13
N14
N15
19
20
12
13
N16
14
15
16
N18
7
N6
8
9
6
N4
3
N3
1
2
N1
N2
5
10
N10
11
N7
N8
В боғлама
А боғлама
IP
А
IP
71
IP
72
IP
61
IP
62
IP
31
IP
32
IP
11
IP
13
IP
12
IP
21
IP
22
IP
41
IP
42
IP
51
IP
52
IP
B
4.5-rasm. Tarkibiy tarmoqda marshrutlash
4
N11
473
Mumkin bo’lgan bir nechta marshrutlarni tanlashni marshrutizatorlar, bundan
tashqari oxirgi bog’lamalar hal qiladi. Marshrut
ushbu qurilmalardagi tarmoq
konfigurasiyasi haqidagi axborot va marshrutni tanlash shartlari asosida tanlaydi. Ko’p
holda shart sifatida alohida paketning marshrutni o’tishdagi kechikishi olinadi.
Marshrut haqidagi olingan tahliliy axborot keyingi paketlarning yo’nalishini belgilash
uchun
marshrutlash jadvaliga joylashtiriladi.
4-marshrutizatorning jadvalini batafsil ko’rib chiqamiz (4.6-rasm).
Jadvalning birinchi ustunida paketning jo’natilayotgan manzili joylashgan.
Jadvalning har bir qatoridagi jo’natilayotgan manzilning davomida
jo’natilayotgan manzil bo’yicha rasional marshrutni davom ettirish uchun paketni
jo’natish kerak bo’ladigan keyingi marshrutizatorning tarmoq manzili (aniqrog’i
keyingi marshrutizator interfeysining tarmoq manzili) ko’rsatiladi.
Paket marshrutizatorga kelishi bilan IP modul kadr
sarlavhasidan yetib borish
kerak bo’lga tarmoq manzilini ajratib oladi va uni jadvaldagi tarmoq raqami joylashgan
har bir qator bilan solishtirib chiqadi. Tarmoq raqami bilan mos kelgan qator paketni
jo’natish mumkin bo’lgan yaqin marshrutni ko’rsatadi. Masalan, agar 4-
marshrutizatorning biror portidan N6 tarmoqqa manzillangan paket qabul qilinsa, u
holda marshrutlash jadvalidan paket harakatining keyingi bosqichi IR21
marshrutizatorning manzili tanlanadi va paket 2-marshrutizatorning 1-portiga qarab
harakatlanadi.
A marshrutizatorning jadvali
Tarmoq
raqami
Keyingi
marshrutizator
Kiruvchi
interfeys
Xablar
soni
N1
IP
12
IP
41
1
N2
–
IP
41
0
N3
IP
12
IP
41
1
N4
IP
21
IP
41
1
N5
–
IP
42
0
N6
IP
21
IP
41
2
IP
B
IP
21
IP
41
2
Sukut
bo’yich
a
IP
51
IP
42
–
V marshrutizatorning jadvali
Tarmoq
raqami
Keyingi
marshrutizator
Kiruvchi
interfeys
Xablar
soni
N1
IP
13
IP
B
1
N2
IP
13
IP
B
1
N3
–
IP
B
0
N4
IP
31
IP
B
1
N5
IP
13
IP
B
2
N6
IP
31
IP
B
2
474
Sukut
bo’yich
a
IP
31
IP
B
–
4.6-rasm. Tarmoq elementlarining marshrutlash jadvali
Paketni keyingi marshrutizatorga uzatishdan oldin joriy marshrutizator o’zining
qaysi (IP41 yoki IR42) portlariga ushbu paketni joylashi kerakligini aniqlashi zarur.
Buning uchun marshrutlash jadvalining uchinchi ustuni mavjud bo’lib, unda chiquvchi
interfeyslarning tarmoq manzili joy oladi.
Ko’p hollarda yuborilayotgan manzil sifatida jadvalda to’liq IP-manzil emas,
balki belgilangan tarmoq raqami ko’rsatiladi. Shunday qilib, ushbu tarmoqqa
jo’natiluvchi barcha paketlar uchun IP protokol aynan shu marshrutni taklif qiladi.
Biroq ayrim hollarda bog’lama uchun tarmoqning barcha bog’lamalari uchun berilgan
marshrutdan farq qiluvchi maxsus marshrutni aniqlash zarur bo’lib qoladi. Buning
uchun ushbu bog’lama marshrutlash jadvalida alohida qator joy oladi va unda to’liq
IP-manzil va mos marshrut axborotlari joy oladi. Bunday turdagi yozuvlar V bog’lama
uchun 4.6-rasmda keltirilgan jadvalda ko’rsatilgan. Masalan, 4-marshrutizator
ma’muri xavfsizlik nuqtai nazaridan paketlarni N3 tarmoqning barcha bog’lamalari
uzatadigan 1-marshrutizator (IR
12
interfeys) orqali emas, balki 2-marshrutizator (IP21
interfeys) orqali jo’natishga qaror qilgan. Agar jadvalda tarmoq va uning alohida
bog’lamalari marshruti haqidagi to’liq axborot jadvalda mavjud bo’lsa,
u holda IP
bog’lamaga manzillangan paket kelishi bilan marshrutizator spesifik marshrutni
tanlaydi.
Oxirgi bog’lamalarni marshrutlash jadvali. Marshrutlash masalasini nafaqat
oraliq marshrutizatorlar, balki oxirgi bog’lamalar – kompyuterlar ham yechadi. Bu
masalani yechish oxirgi bog’lamaga o’rnatilgan IP protokol paketni boshqa tarmoqqa
yoki ushbu tarmoqning biror bog’lamasiga manzillanganini aniqlash bilan boshlanadi.
Agar jo’natilayotgan tarmoq raqami ushbu tarmoq raqami bilan mos kelsa, bu paketni
marshrutlash talab qilinmasligini bildiradi. Aks holda marshrutlash kerak bo’ladi.
Oxirgi bog’lamalar va tranzit marshrutizatorlarning jadvalining strukturasi bir-
biri bilan (bir xil) hisoblanadi. 6.6-rasmda keltirilgan
tasvirga yana bir bor
e’tiborimizni qaratamiz. N3 tarmoqqa tegishli V oxirgi bog’lamaning marshrutlash
jadvali quyidagi ko’rinishda bo’lishi mumkin (4.6-rasm). Bu yerda IR
V
– V kompyuter
interfeysining tarmoq manzili. Bu jadvalga asosan oxirgi V bog’lama N3 lokal
tarmoqdagi ikkita marshrutizatorlardan (1 yoki 3) qaysi biri u yoki bu paketni
jo’natishini tanlaydi.
Asosiy xulosalar
Router qo'shni yo'llardan yoki tarmoq ma'muri
tomonidan uzoq masofaviy
tarmoqlar haqida ma'lumot beradi. Keyin yo'riqnomani o'chirilgan tarmoqlarni qanday
topishni tasvirlaydigan marshrutlash stolini quradi.
475
Agar tarmoq to'g'ridan-to'g'ri yo'riqnomaga ulangan bo'lsa, u ushbu tarmoqqa
paket yuborishni allaqachon biladi. Agar tarmoq to'g'ridan-to'g'ri ulanmasa,
yo'riqnoma Statik yo'nalishda yoki marshrutlashgan jadvaldagi barcha tarmoqlarning
qo'lda joylashuvi) yoki boshqaruv stoliga kirish huquqini o'rganishi kerak.
Dinamik marshrutlash - bu qurilmaning qo'shni yo'lovchilar bilan o'zaro ta'sirini
belgilaydigan marshrutlash protokoli jarayoni. Router har bir tarmoq haqida
ma'lumotni yangilaydi. Agar tarmoqda o'zgarish
yuzaga kelsa, dinamik yo'naltirish
protokoli o'zgarishi haqidagi barcha muntazamlarga xabar beradi. Agar statik
yo'nalishda foydalanilsa, barcha qurilmalarda marshrutlash jadvallarini yangilash tizim
ma'muriyati bo'lishi kerak.
