55
Ikkinchi turdagi tuzilishda sement hamiri kamroq bo’lib, u faqat
to’ldiruvchining donalari orasidagi g’ovaklikni to’ldiradi va donalar ustiga
surtilgandek bo’lib, qalinligi sement zarralari 1-3 diametriga to’g’ri keladi. Bu
sharoitda alohida to’ldiruvchi donalarining ta’sir doiralarida bir-birlarini to’sadilar
– to’ldiruvchi donalari orasida ishqalanish yuzaga keladi.
Qorishmaga yuqorida
aytilganidek (birinchi turdagi kabi) harakatchanlikni berish uchun yanada jadalroq
ta’sir yoki S/TSning o’zgartirilishi hisobiga birinchi tur tuzilishdagi xususiyatlarga
keltiriladi.
Beton qorishmasining uchinchi tur tuzilishida sement hamiri kam, u faqat
to’ldiruvchi donalarini yuzasini
juda yupqa qalinlikda qoplaydi, donalar orasidagi
g’ovakliklarni qisman to’ldiradi.
Bir turdan tuzilishdan ikkinchisiga o’tish to’ldiruvchi miqdorini oshishi bilan
birin-ketin amalga oshadi. Birinchi o’tish avval kichik hajmlarda va ketma-ket
butun beton hamirini qamrab oladi. Ikkinchi tuzilishdan
uchinchi tuzilishga
o’tishda (tsement hamirining to’ldiruvchilar orasidagi g’ovaklarni to’ldirishga
etishmayotgan jarayonda) beton qorishmasini qorishtirish yoki yoyishda katta
miqdorda havo qo’shilib ketadi va ular to’ldiruvchidagi donalararo bo’sh
g’ovakliklarni to’ldirib, sement hamiri hajmini oshirgandek bo’ladi. Bunday
tuzilishni ikkinchi turga mansub deyish mumkin.
Sement hamirini miqdorini
tobora kamayishi bilan kirayotgan havo va havo pufakchalari o’lchamlarining
ortishi natijasida notekisliklar va yoriqlar paydo bo’ladi. Bunday tuzilish uchinchi
turga mansub.
Beton qorishmasi tuzilishi harakterini ketma-ket o’zgarishi natijasida turli
tuzilishlar orasidagi chegaralar nisbiydir. Bu chegaralar sement va to’ldiruvchi,
beton
qorishmasining harakatchanligi, qoliplash usullari va boshqa faktorlarni
o’zgarishi bilan ahamiyatli darajada surilishi mumkin.
Odatdagi beton qorishmalari ikkinchi tur tuzilishiga kiradi. Bunday
tuzilishlar o’zining katta samaradorligi balan ajralib turadi va minimal sement sarfi
bilan berilgan harakatchanlikdagi qatlamlashmaydigan
beton qorishmasini olish
56
imkonini beradi. Tuzilishi birinchi turga mansub bo’lgan qorishmalarga
armotsement konstruktsiyalar tayyorlash uchun qo’llaniladigan bog’lovchi sarfi
orttirilgan sement-qumli qorishmalar kiradi. Tuzilishi
uchinchi turga mansub
qorishmalarga qumsiz beton qorishmalari va boshqa sayoz qurilish qorishmalari
kiradi.
