60
sistemalarning qovushqoqligi sistemaga ta’sir еtuvchi tashqi kuchlarga bog’liq
holda doimiy haroratda ham bir necha marta o’zgaradi. Qovushqoqlik sistemaning
surilishdagi ko’chlanishiga yoki suruvchi deformatsiyalarning tezligiga bog’liq.
Tashqi kuchlar ta’siri ostida birlamchi tarkibning parchalanishiga o’xshash
holat yuzaga keladi, uning alohida еlementlari orasidagi bog’lanishlar susayadi va
natijada sistemaning deformatsiyalanish xususiyati va harakatchanligi ortadi.
Surilish o’zining kritik tezligiga еrishganda sistemaning
birlamchi tuzilishi oxirgi
chegaragacha buzulgan parchalanish chegarasida,
surilishga qarshilik va
qovushqoqlik minimal darajada bo’lib, hatto kam harakat qorishmalar ma’lum
darajada oquvchanlikka еga bo’ladi. Tashqi kuchlar olingandan so’ng sistema
avvalgi
holatiga qaytadi, strukturaning mustahkamligi birlamchi holati tiklanadi,
harakatchanlik kamayadi.
Strukturalashgan sistemalarning o’z reologik xususiyatlarini mexanik ta’sirlar
jarayonida o’zgartirishlari va ta’sir to’xtagandan so’ng
tiklanishini
