62
Bunday asbob balandligi 200 mm, ichki diametri 240 mm bo’lgan
silindrik
idishdan iborat. Bu idishga beton cho’kishini o’lchovchi ko’rsatkichli shtativ
sifatidagi moslama, shtanga va qalinligi 4 mm bo’lgan 6 ta teshikli metal disk
mahkamlangan (3. 5-rasm).
3. 5-rasm
. Beton qorishmasining bikirligini aniqlaydigan standart asbob
1- qolip; 2- konus mahkamlanadigan tutqichlar; 3- konus; 4- voronka; 5- shtanga;
6- yo’naltiruvchi vtulka; 7-dis mahkamlanadigan vtulka; 8- oltita teshikli disk; 9-
shtativ (tutqich); 10- shtativning mahkamlovchi moslamasi.
3. 6-rasm
. Beton qorishmasini qulay quyiluvchanligini aniqlashning
soddalashtirilgan usuli
a-asbobning umumiy ko’rinishi; b-tebranishga qadar beton qorishmasi; v-
aksincha, tebranishdan so’ng; 1-konus; 2-kub qolip; 3-beton qorishmasi; 4-
titratgich.
Asbobni titratuvchi moslama ustiga zich o’rnatadilar. So’ng idishga konus
shaklidagi metall qolip tushiriladi. Konus o’lchamlari yuqorida ko’rsatilgan.
Konus-shaklni maxsus aylana-tutqich yordamida
asbobga mahkamlanadi va
qorishmani uchga bo’lib har birini alohida metall tayoqcha bilan zichlashtirib
to’ldirib chiqiladi. So’ng konusni mahkamlab,
shtativni burib, beton qorishmasi
ustiga keltiriladi va titratuvchi moslama ishga tushiriladi. Amplitudasi 0, 5 mm
bo’lgan titratish jarayoni sement hamiri diskning ikki teshigidan chiqqungacha
davom еttiriladi. Titratish davom еtgan vaqt – beton
qorishmasining bikirlik
ko’rsatkichidir. Laboratoriyalarda ba’zan B. G. Skramtayev tomonidan tavsiya
еtilgan beton bikirligini aniqlashning soddalashtirilgan usulidan foydalanadilar.
Bu usul bilan tadqiqotlarni quyidagi tartibda o’tkazadilar. Kublar tayyorlanadigan
o’lchamlari 20x20x20 sm bo’lgan oddiy qolipga standart konus o’rnatiladi.
63
Oldindan undan tayanchlarni olib tashlab kub ichiga joylashishi uchun uning pastki
asosining diametri kamaytiriladi (3. 6-rasm). Konusni odatdagidek uch bosqichda
to’ldiriladi. Metall konus olingandan so’ng laboratoriya
maydonchasida beton
qorishmasini titratiladi. Titratish jarayoni beton qorishmasi kubning barcha
burchaklarini qoplab, yuzasi tekislanguncha davom еttiriladi.
Titratishning davomiyligini (s) beton qorishmasining bikirlik darajasi sifatida
qabul qilinadi. Standart titratish maydonchasi quyidagi qiymatlarga mos tushishi
kerak: kinematik momenti 0, 1 N
.
m; amplitudasi 0, 5 mm; tebranishlar davri 3000
-
1
. Tajribalarning ko’rsatishicha standart asbobda aniqlangan bikirlik darajasi B.
G. Skramtayev usuli bilan olingan qiymatlardan taxminan 1, 5-2
marta kamligi
aniqlandi.
