3. 3-rasm
. Surilishdagi ko’chlanishga bog’liq holda qovushqoq plastik beton
qorishmalari xususiyatlarining o’zgarishi
a-tarkibiy qovushqoqlikning o’zgarishi; b-oquvchanlikdagi deformatsiyalanish
tezligini o’zgarishi (α
0
va α
m
-sistemaning qovushqoqligini xarakterlovchi
burchaklar).
Beton qorishmasini to’liq baholash va beton va temir-beton buyumlarini va
konstruktsiyalarini ishlab chiqarishni to’g’ri tashkil еtish uchun qorishmaning
boshqa xususiyatlarini ham bilish zarur, ularga quyidagilar kiradi: uning
zichlashuvi, bir turliligi, qatlamlashuvchanligi, hajmining qotish jarayonida
o’zgarishi, havo yutuvchanligi, birlamchi mustahkamligi (zudlik bilan qolipdan
chiqariladigan bikir beton qorishmalari uchun).
58
Beton qorishmasining o’ziga xosligi asosan uning xususiyatlari (aksariyat
ko’p yoki oz jihatdan) tayyorlash boshlanishidan qotgunicha doimiy o’zgarib
tarishi bo’lib, beton qorishmasida va betonda ketadigan murakkab fizikaviy-
kimyoviy jarayonlarga bog’liq.
Bu xususiyatlarga asosan sement hamirining miqdori va sifati o’z ta’sirini
ko’rsatadi, chunki aynan sement hamirigina dispers sistema bo’lib, suyuq va qattiq
fazalar orasida katta oraliqqa еgaligi va bunda molekulyar tishlashish kuchlarining
kuchayishiga hamda sistemaning bog’langanligini oshishiga olib keladi. Beton
qorishmasining xususiyatiga suv sarfi xal qiluvchi ta’sirga еga, chunki faqat suv
butun sistema uchun harakterli bo’lgan bog’liqlik va harakatchanlikni beruvchi,
hajm va suyuq fazaning tuzilishida hamda bog’lanish kuchlarini ortishida asosiy
ahamiyat kasb еtadi.
Sementning gidratatsiyalanishi jarayonida (qotishdan avval) yanada ko’proq
yangi tashkil topgan gelsimon gidrat bog’lanmalar yuzaga keladi va ular qattiq
fazaning dispersligini oshishiga olib keladi. Ayni paytda bu jarayon beton
qorishmasida sement hamirining elimlovchi va plastifikatsiyalovchi xususiyatlarini
ham oshirib, uning bog’lovchilik ahamiyatini ko’taradi. Shu bilan birga beton
qorishmasining harakatchanligi kamaya boradi.
|
